Zwa khwine vhukuma ndi u vhudzisa vhaḓivhi vhane vha ḓivhesa nga ha mutakalo wa zwifuwo uri vha kone u vhona tshivhangi tsha lufu, nga u tou dzhia malofha vha ya vha ṱola. Tshinwe tshifhinga u nga tou vha founela wa vha rumela zwinepe uri vha kone u vhona vha thuse uri inga vha yo vhulawa nga mini.
Lufu lwa tshivutshela lu nga itwa na nga u vhaisala, mutsiko u balelwa ha mbilu, vhulwadze kana yo ḽa mulimo.
U si Tsha Shuma ha Mbilu
Vha South African Pork Producers Organisation kha bugu yavho ya ku bveledzele, nguluvhe dza mbuyelo, vha amba uri u si tsha shuma ha mbilu ndi tshone tshivhangi tshihulwane tsha lufu lwa tshivutshela, kha ṱhukhu mbilu iya balelwa u shuma kha khulwane hu mbo ḓi ḓa malwadze a mbilu.Porcine Stress Syndrome
Porcine stress syndrome ndi vhulwadze vhune ha tshimbila na lushaka zwine zwa sia nguluvhe dzi tshi khou fa zwo itwa kha u balelwa u shuma ha mbilu: sa tsumbo arali dzo ḓalesa, nga mulandu wa mutsiko wa mbilu, musi khamusi i tshi khou tshimbidzwa kana u ṱhavhiwa i saathu swika. Zwifuwo zwine zwa kwamea nga u sa dzudzanea zwi mbo ḓi bveledza pale, dza vha thethe na ṋama ya hone i sa vhe ya vhuḓi zwa ita uri hu vhe na u xelelwa nga zwa ikonomi. U thivhela hohu usa dzudzanea, vho rabulasi vha fanela usa fuwa tshaka dzine dza vha na hovhu vhuthada.Malwadze
Malwadze manzhi ane a shavhela na nyimele zwi nga ḓisa lufu lwa tshivuthela, ho katelwa Classical kana African Swine Fevers na zwitzhili zwine zwa disa septicaemia, acute pneumonia nau tshuluwa usa imi.Ndi zwa vhuḓi uri u wane muḓivhi athuse nga u kona u vhona tshivhangi tsha lufu uri u kone u thivhela na dzinwe uri dzi sa kavhiwe nadzo. Malwadze manzhi anga thivhelwa nga u shumisa mishonga ya ulwa na zwitzhili, na u dzi fha zwiḽiwa zwine zwa vha na mutakalo na u fhungudza mutsiko une wa vha kha zwifuwo. U ṱhavhela zwiya itwa hu tshi khou thivhelwa manwe a haya malwadze na hone zwi fanela uvha wo vhea zwavhuḓi na u ṱoliwa uri hu kone uvha na mvelelo dza vhuḓi.
U kwama muḓivhi ane aḓivha nga ha mutakalo wa zwifuwo uya kona u ḓivha mushonga une wa vha uri wo fanela uri dzi fhiwe wone, hune unga fhambana ubva kha dzi antibiotic u swika kha u tou dzi culling arali hu sina mushonga.
Mulimo
nguluvhe dzi nga fa nga mulimo, nga mulandu wa u ḽesa mushonga munzhi, kana dzo ḽa tshimela tshine tsha vha na mulimo kana huna mulimo kha maḓi kana zwiḽiwa zwa hone. Sa tsumbo nguluvhe dzi nga fa na nga u ḽesa muṋo munzhi arali dzo ḽesa zwiḽiwa zwine zwa vha na sodium ine ya vha nnṱha.Vhuṱungu vhutevhelaho ho no topolwa uri vhunga vha ho dzhenelela kha lufu lwa tshivutshela kha nguluvhe: algae; zwinwe zwimela; muṋo, arsenic; selenium; coal tars; copper; ethylene glycol; herbicides; iron dextran; certain insecticides, usa dzi fha zwone mushonga; warfarin na toxic gasses, sa carbon monoxide na hydrogen sulphide.
U fanela uvhudzisa muḓivhi kana vhane vha sedzana na mutakalo wa zwifuwo uri akone u thusa kha u vhona vhulwadze uri vha kone u thivhela hu sa tsha lovha dzinwe.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe