Manngo ndi muri une wa vha uri uya anwa vhukuma manngo mahulwane fhedzi tshifhinga tshothe zwi ya fhambana uya nga minwaha. Vhathu vhane vha kona u langa dzi tsimu dzavho, u fana na vhane vha nyora, vha nga kona u fhambanya zwimela. Naho hu tshi vha na tshanduko ya 25% uya kha 39% kha u dala vhukati ha zwa u kaniwa na zwine zwa vha uri zwo lavheleliwa.
U dala ha Manngo
U dala ha manngo zwi kaliwa nga dzi tonnes nga hectara (zwo linganelaho kha nwaha wa vhudi na usi wavhudi) na hone zwi ya bva na kha minwaha ya muri, lushaka lwa muri, u siana ha miri kha tsimu, u guda zwa u langa (u fana na zwa manyoro) na zwinwe zwithu zwo raloho.
Dzine dza vha uri dzi ya dala tshaka dza hone hu vha ho katelwa na Keitt-30 tonnes/ha, dzine dza thoma na khalanwaha Tommy Atkins, Sensation na Jua, dzothe 20 tonnes/ha na Keitt dzine dza nga kona u bveledzisa 15 tonnes/ha.
Ndila dza u Fula Manngo
Manngo afulwa nga zwanda zwine zwa nga swika luna nga tshifhinga tshine ha vha hu tshi khou kaniwa, muri u fuliwa nga tshifhinga tshine wa vha wo no vhibva tshothe nahone azwi faneli u tou tanganiswa na u vhibva. Manngo ane avha uri ono hula aya kona u vhibva nga murahu ha musi ono fuliwa zwine zwa vha zwi tshi khou thusa musi atshi kha di tou fariwa nga zwanda na u phadaladziwa sa mutshelo.
U hula hu nga kona u vhonala nga u shumisa chart ya muvhala kha mitshelo ine ya vha i tshi khouu bva mashango davha kana sa tsumbo, nga u tou sedza u thoma u vha ha muvhala wa tshitopana nga nntha ha Jua na Sensation. Zwinwe zwithu zwine zwa fana na u shanduka ha tshivhumbeo, na u talusea u mona na tsinde zwi ya kona u thusa kha u kona u vhona uri muri wo lugela. U vhona nga urali tsimuni zwi ya kona u thusa uri u kone vhona tshifhinga tsha u kana.
Tsinde la muri lina zwine la zwi bvisa khazwo zwine zwa vha maswi kana mafhi zwa manngo. Vhanwe vha tavhi vha ya shumisa zwithu zwine zwa vha uri zwo khethea uri maswi akone ubva kha mutshilo, vhanwe vha shumisa zwa uri ndi khwine u tou tanzwa mutshelo musi vha tshi fhedza u fula u shavhisa maswi.
Tshifhinga tsha vhudi tsha u fula mutshelo ndi ubva nga 9:00 u swika nga 15:00 u itela u fhungudza vhutungu ha maswi.
Kufarelela Kwa Linngo Musi Li Tshi Fhedza U Fulwa
Manngo adzudzanyiwa atshi kha di vha masimuni, uya nga zwiimo zwine zwa vha uri ndi 1 u swika kha 3 kanzhi hu ya vha ho sedziwa u vhaisala ha lukanda, zwine zwa vha zwo vhangiwa nga zwinoni, kana nga muya kana linngo lituku kana lo hula. Hei mitshelo iya vhewa u ri i kone u ita zwithu zwine zwa nga dzi juice (nga mitshelo mituku) kana u omiswa (mitshelo mihulwane).
Tshikalo tsha u thoma na tsha vhuvhili zwi ya pangiwa uya nga u lingana hazwo, tshivhumbeo na lukanda na u vhaisala zwa kona u pakiwa kha dzi carton dza 2 kg kana 4 kg.
Anthracnose na tsinde u sina hazwo ndi hone vhulwadze vhune ha tou vha huhulwane ha manngo na hot water treatment (HWT) i shumiswa nga maandesa hu tshi khou tea ubva mitshelo u tshi khou ya kha manwe mashango. HWT a i thu itwa kha vhupo hothe ha Afrika tshipembe sa vhunga huna vhunwe vhupo hune ha sa tou vha na thaidzo ya hovhu vhulwadze. Nga tshifhinga tsha HWT mitshelo ine yavha uri ndi midala yono vhibvaho iya pangiwa madini lwa mithethe mitanu kha madi ane avha uri akhou fhisa 47 ℃, zwitzhili zwine zwa vha uri zwi khou vhulaya vhulwadze zwi ya vhulaiwa zwi songo vhaisa mutshelo
U Vhibva ha Manngo
Manngo ndi mutshelo une wa vha uri u shuma nga mutsho, hezwi zwi amba uri ado vhibva nga tshifhinga tsha u liwa. Manngo anga thoma u kiwa ono vhibva fhedzi atshi kha di vha o khwatha zwine zwa nga thusa vhukuma arali atshi khou tea uya kha manwe mashango aya swika atshi kha di vha avhudi atshi khou isa phanda na u vhibva, sa vhunga u mutshelo wa u vhibva nga khalanwaha u vhibva ha hone hu ya konda lune wa nga vhuya wa vha u tshi khou tea u shumisa zwithu zwine zwa vha uri ndi zwo u lafha nga gas ya ethylene.
U shanduka ha u vhibva ha manngo zwi nga vha hone kha mufhiso une wa vha uri u vhukati ha 10 to 30 °C. U bvelela zwavhudi ha muvhala zwi nga vha vhukati ha 16 °C, ngeno u bvelela ha maluvha zwi tshi nga vha vhukati ha 27 °C.
Unga kona u vhea manngo fhethu hune ha vha uri ho khuda kana wa aputela nga bammbiri lwa maduvha mavhili. Arali hu tshi khou rothola, aga si vhibve, naho zworalo, a vhuya avhibva unga kona u avhea kha zwikatudzi lune lwa swika minwedzi ya rathi.
Madala (asongo vhibvaho) unga afula u tshi khou itela u ita achaar- hu vha hu spicy, unga la na nama ine ya vha uri iya rothola, curries na stew, unga kona na u ala atshi kha dzi salad, wa zwi tanganisa na matari na zwi spice na zwinwe zwo raloho.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe