Maswiri ane avha uri aya difha vhubvo hao ndi Southeast China. O ambiwa kha dzi bugu dza China kale nga vho 314 BC. Vharengisi vha Italian na vha Portuguese vha thoma u phadaladza tshaka dza mutshelo ubva southeastern China uya kha mashango a Mediterranean nga vho 1450 na 1500. Maswiri o vha tshi funeliwa u shuma sa mushonga fhedzi ha vho swika tshifhinga tshe a do vha mutshelo wa vhapfumi.
Swiri lo thoma u bvelela sa lushaka lwa mandarin na pummelo. Dzina swiri li vha li tshi khou bva kha ipfi la Sanskirt, nāranga, zwine zwi tendiwa uri zwi vha zwi tshi khou amba munukhelelo. Muvhala wa swiri wo riniwa hu tshi khou sedziwa mutshelo wone une ahuna vho zwinwe nga nnda ha hezwi. Shango lo vha li songo tou dzulisea nga vho1300 uri hu kone u taluswa mutshelo. He ha vho kona u bvelela dzina la muvhala nga murahu ha minwaha ya 200.
U Bveledziwa nga Shango Lothe
Sa zwe zwa vhonala kha Tridge, maswiri aya swikisa 50% ya zwine zwa bveledziwa kha shango lothe nahone ndi wone mutshelo une wa vha uri wo vha u tshi khou tavhiwa nga vhunzhi ubva nga 1987. Vha Brazil ndi vhone vhabveledzi vhahulwane, vhane vha ya kona u swikisa 24% ine ya vha kha dzi 73 million tons ya maswiri ane avha atshi khou bveledziwa nga 2017. Ha kona u tevhela China na India vhane vha vha na 11.5% na 10.3%. Afrika Tshipembe vha to vha na 1.9% ya othe ane a bveledziwa.
Kha muvhigo une wa vhidziwa upfi the Global Market Update, zwa u iswa ha maswiri kha manwe mashango zwo swika he zwa humbuleliwa u mona kha 6 billion USD na vhundeme ha 7.3 million. Vha Spain ndi vhone vhahulwane vha u isa maswiri kha manwe mashango, vha ya swikisa 25% kha othe maswiri ane avha atshi khou bva nga 2018. Vha Afrika Tshipembe vha ya swikisa 14.5%, Eqypt ya vha na 12.6% vha United States vha vha na zwine zwa swika 12% ya zwothe zwine zwa vha zwo tavhiwa. Vha United State vha swikisa 11.8% vha Netherlands ndi 5.6%.
France, China na Germany ho vha hu vhone vhatanganedzi vhahulwane nga 2018, vha tshi swikisa henefha kha 6% uya 7%. Ngeno Netherlands na Hong Kong, vhothe vha tshi vha na zwine zwa vha vhukati ha 6% and 7% zwo daho zwi tshi bva kha manwe mshango.
U Bveledziwa Afrika Tshipembe
Murahuni hangei vhunzhi ha masole vho swika he vha lovha nga vhulwadze vhune ha vha hu tshi khou itwa nga thahalelo ya Vitamin C-nga mulandu wa uri zwiliwa zwavho zwo vha zwi sina zwithu zwitete. U tandulula hei thaidzo vha khamphani ya Dutch East India vha tumbula tshititshi tshine tsha vha Cape Town hune vharengi vho vha vha tshi mona na Cape uri vha renge na vha India na u fhirisa, vha tshi khou rengisa zwine zwa vha zwitete.
Miswiri ya u tou thoma yo vha i tshi khou bva St Helena uya Afrika Tshipembe nga tshikepe tshine tsha vhidziwa upfi, The Tulp, nga 1654 he nga murahu ha vho tevhela zwine zwa vha uri zwi khou bva India. Zwa zwino 1162 ya miri ya miswiri yo tavhiwa kha khamphani ya dzi ngade Cape Town na minwe miri na miroho. Muri wa u tou thoma u fuliwa wo fuliwa nga 1661.
Vhorabulasi vhane vha khou di vha vhaswa vhane vha vha uri ndi hone vha tshi khou swika vho thoma u bveledza maswiri kha ane vha vha uri vho a wana ha khamphani ya dzi ngade, zwe zwa sia huna u phadalala uya kha zwipida zwo fhambanaho zwa shango. Namusi vha Afrika Tshipembe ndi vhone vhane vha maswiri kha manwe mashango vhahulwane vhukuma a Southern Hemisphere. Vha na zwine zwa swika 60% zwa Southern Hemisphere. (Unga vhala zwinzhi nga u bveledziwa ha maswiri Afrika Tshipembe).
Mushumo
U nga diphina nga maswiri nga ndila nzhi dzine dza vha uri dzo ya nga u fhambana dzine dza vha: musi a matete, o itwa juice, o bikiwa, kha tie, o vhewa kha zwikoti kana kha dzi marmalade. Hei mitshelo iya shuma sa zwiliwa na zwithu zwa u disa muthetshelo, na kha zwithu zwa u kulumaga na zwa u tamba.
Maswiri ana dzi mbuyelo dza mutakalo. A vha o dala nga Vitamin, nga maanda A na C, mineral, antioxidants na fibre. Maswiri ana Acid, ana mineral ya alkaline zwine zwa thusa kha muvhili uri u de-alkalise na u khwinisa tsukanyo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe