Broccoli yo Fhelela

© Louise Brodie

Dzina ḽa tshi saitsi: Brassica oleracea
Dzina ḽo ḓoweleyaho: Broccoli, Italian Broccoli kana Calabrese Broccoli

U Talusa Tshimela

Broccoli i hula yo vulea u lingana 8 uya kha 12 na maṱari madala ane anga a khou sika tshivhumbeo tsha ndishi kana ṱhoho ya hone ya hula i tshi khou bva vhukati. Hafha kha ṱhoho ndi hone hune ha ḽiwa. Ina matavhi manzhi ane avha o kwamana vhukuma, hune wa wana ḽinwe na ḽinwe ḽi na maluvha zwoṱhe zwo ṱangana zwa kona u iṱa thoho khulwane. Tsinde ḽa hone ndi ḽi tete ndi hone u fhambana hune ha vha hu si tsheṋe, tsinde ḽi sekene na ṱhoho ṱhukhu, hu dovha havha na dzinwe tshaka dza Brocolli dzine dza vha dzi tshi khou ṱavhelwa uri hu shumiswe maṱari ahone.

Mushumo

I ḽiwa sa muroho, i ya bagiwa, ya vhiliswa kana ya itwa kha dzi salad yo tou ralo. Hupfi ndi munwe wa muroho ine wa vha na pfushi vhukuma. Wo ḓala nga vitamin A na C. I dovha ya vha na folic acid, magnesium, calcium na iron. Yo ḓala vhukuma dzi ya vha na zwithu zwine hapfi zwi ya ḽa vhukuma na cancer kha mivhili yashu.

Ṱhoḓea ya Mavu na u Lugisela

Broccoli i vha ya vhuḓi kha mavu ane avha avhuḓi, a muṱavha ane avha o ḓala manyoro. I funa mavu ane avha na pH ya 6 kana 6.8 and na u khakhulula ha pH hu ya ṱoḓea, zwi itwa na nga hetsho tshifhinga. Mavu alugiselwa nga u tou gwa wa swikisa kha 600mm. Nga hetshi tshifhinga lime na manyoro zwi fanela u lugiswa nga murahu ha musi hu saathu ṱavhiwa tshimela. Na u lima nga dzembe kha u lugisela hune ha khou ḓo ṱavhiwa hone.

Mutsho

Broccoli ndi tshimela tsha musi hu tshi khou rothola tshi hula zwavhuḓi musi mufhiso u tshi swika henefha kha 14°C na 20°C. A i huli zwavhuḓi arali mufhiso u nnṱha ha 24°C. Iya bveledzwa kha ḽa Afrika Tshipembe vhuria na luṱabvula.

Dzi Tshaka

Valiant, Ares, Romanesco, Early Pearl, Pharos, Calabrese, Imagine, Waltham, Naxos na Rapini

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe