U Ṱavha Broccoli

© Louise Brodie

U i Tavha

I ṱavhiwa nga mbeu

Nḓila dza u Ṱavha

Vhanwe vha vhaṱavhi vha ya iṱavha yo tou ralo fhedzi zwa khwiṋe ndi u iṱavha wo thoma wa ita zwiraba, musi zwiraba zwo no ita 150mm nga u lapfa ndi hone hune wa nga kona u zwiisa tsimuni.

U Siana

Zwimela zwa Broccoli zwi fanela u siana nga 40 uya 50 cm kule na kule nga dzi row dzi fanela u siana nga 50cm. Hezwi hu vha hu vhukati ha zwimela zwine zwa swika 30 000 na 40 000 nga hectare. Zwi vha zwavhuḓi hafhu arali musi u tshi khou ṱavha Broccoli dzi siane uri hu kone u dzhena tshedza kha zwiela.

Tshifhinga tsha u ita Zwiraba

Mbeu ya Broccoli i thoma u ṱavhiwa nga murahu ha musi tshilimo tshitshi vho fhela musi hu si tsha fhisesa. Kha ḽa Afrika Tshipembe ndi ubva mafheloni a nwedzi wa Luhuhi fhethu hune ha rothola uya kha nwedzi wa Shundunthule hune ha rothola.

Tshifhinga tsha u Ṱavha

Nga murahu ha vhege nṋa uya kha ṱhanu wo ṱavha zwiraba unga kona u zwi bvisa wa zwiisa tsimuni. Kha ḽa Afrika Tshipembe unga ṱavha ubva nga nwedzi wa Lambamai uya mathomoni a Fulwi. Kha vhunwe vhupo hune Luṱabvula na tshilimo ha vha hu tshi khou rothola unga kona na u ṱavha nga luṱabvula arali hu tshi ḓo kaṋiwa hu saathu thoma u fhisesa.

Tshifhinga tsha u Aluwa

Broccoli iya ṱavhanya u aluwa u fhirisa zwinwe dzo no nga yone dzi Brassicas sa khavhishi. Broccoli inga kaṋiwa nga u ṱavhanya nga murahu ha vhege dza rathi yo ṱavhiwa nga zwiraba. Arali yo ṱavhiwa hune iya hula vhukuma nga minwedzi ya vhuria hezwi zwi ya engedza u bvelela ha yo nga minwedzi ya malo u swika kha ya 10. Zwinwe zwa ndeme musi i tshi khou aluwa ndi u kaṋa i saathu thoma u ṱuma lurere.

Manyoro

Hu fanelwa u ṱoliwa mavu. Yo linganela fhedzi ndi inwe ya zwithu zwine zwa ḽiwa vhukuma. U fanela u ṱanganisa zwithu zwa u nyora mavu ngauri i funa mavu ane avha uri o pfuma.

Nḓivho ine ya vhudziwa munwe na munwe ndi ya uri nga murahu ha musi u saathu ṱavha, i fanela u ima zwine zwa swika 800 kg ya 2:3:4 uri u kone u vhona uri i thoma zwavhuḓi. Vhanwe vha ṱavhi vha funa zwa u shumisa manyoro akhuhu nga murahu ha musi u saathu ṱavha. Yone iya hula vhukuma zwine zwa amba uri zwi fanela u vha mafhungo mahulwane uri huna manyoro kha mavu kha vhege ya u thoma ho ṱavhiwa naguri hezwi zwi ya ḓisa mutakalo, na kha luvha ḽa vhukati.

U shela 350 kg ya LAN nga hectare kha row ya zwimela zwi nga itwa nga murahu ha vhege mbili dza musi yo ṱavhiwa u tshi nga isa phanḓa na u ṱavha 400 kg ya LAN nga hectare nga murahu ha vhege nṋa na ṱhanu wo ṱavha. U songo shela manyoro nga murahu ha musi u tsini na u kaṋa.

U Sheledza

U sheledza zwiraba ndi zwithu zwine zwa itwa luthihi nga ḓuvha u swika zwi tshi lindela u bviswa. U sheledza na u thabisa fhethu hune ha khou tea u ṱavhiwa zwi ya thusa uri zwiraba zwi ṱavhiwe fhethu hune ha vha uri ho thaba. Nga murahu ha u ṱavha u fanela u sheledza na zwezwo u itela tshimela tshi kone u ḓowela fhethu hatsho huswa ubva hafho u ḓo kona u sheledza vhukati ha 25 mm na 35 mm ya maḓi nga vhege zwi tshi khou bva kha mutsho na dzi mvula na tshaka dza mavu.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe