U Tshi khou Ṱavha
Phiriphiri i ṱavhiwa nga mbeuNḓila dza ku Ṱavhele
Mbeu unga sokou i ṱavha fhedzi hei asi nḓila ine vho rabulasi vha shumisa yone. Mbeu i ṱavhiwa yo thoma ya itwa tshiraba fhethu hune ho tsireledzea. Ndi hafho hune mbeu ya ḓo thoma hone u mela. Musi yo no mela yo no swika 15+ cm nga u lapfa na u khwaṱha ndi hone dzi tshi kona u iswa kha bulasi ḽihulwane kana fhethu hune yo vha yo lugiselwa hone. U shumiswa ha manyoro zwi fhungudza mufhiso, zwa langa na tsheṋe ha rothola havha na u langa zwavhuḓi mavu.U Siana
Zwiṱaka zwiṱuku zwi siana nga 30 cm nga mutevhe zwa siana nga 50 uya nga dzi row dzi fanela u ṱanḓavhuwa zwihulwane nga murahu ha row mbili dzinwe na dzinwe u itela uri hu dzhene ḓuvha na vhashumi vha kone u dzhena. Zwimela zwihulwane zwi fanela u siana nga 60 uya kha 75 cm kule na kule. Hezwi zwi ṱoḓa 20 000 uya kha 50 000 ya zwimela nga hectara zwi tshi ya nga u siana hazwo na u fhambana ha dzi phiriphiri zwi tshi khou bva kha muṱavhi.Tshifhinga tsha u ita Zwiraba
Fhethu hune ya ṱavhiwa yo tsireledzea kana hune ha lenga uvha na vhuria unga thoma u ṱavha phiriphiri nga nwedzi wa Fulwana. Musi u tshi khou ṱavha nnḓa hune havha ho vulea, u fanela u ṱavha mafheloni a nwedzi wa Ṱhangule na Khubvumedzi musi huna u rothola ha vhuria.Tshifhinga tsha u Ṱavha
Nga murahu ha vhege dza rathi kana ṱhanu wo ita tshiraba kana wo ṱavha phiriphiri, u fanela u dzi bvisa musi dzo no lapfa u swika 15 na 20 cm. Wa kona u ṋanga zwimela zwine zwa vha zwone zwine zwa vha na maanḓa. Hezwi zwi fanela u itwa kanzhi mafheloni a Fulwana fghethu hunenha rothola u swika vhukati ha Khubvumedzi. Unga tavha u swika mafheloni anwedzi wa Laraa tenda hu sa khou tou rotholesa.Tshifhinga tsha u Aluwa
Ubva kha mbeu u swika kha phorophiri dala dzi tshi lugela u kaniwa zwi nga dzhia vhege dza 16. Kha phiriphiri thethe tsuku zwi nga dzhia minwedzi miṱanu kana ya rathi, arali zwimela zwa litshiwa uri zwi kaṋiwe phiriphiri ine ya vha uri yo oma ndi tsuku, zwi nga dzhia minwedzi ya rathi uya kha ya malo ubva ḓuvha ḽe ya ṱavhiwa ngaḽo zwi tshi khou bva kha mutsho. Phiriphiri tsuku yo omaho inga bveledzwa kha vhupo hune ha rothola ahuni mvula.U Nyora
Zwi dzulela u tsivhudziwa uri mavu a fanela u ṱoliwa nga murahu ha musi hu saathu ṱavhiwa tshithu. Nḓila dzine dza fanela u tevhelwa kha u ṱavha phiriphiri. U fanela u ita uri mavu o limiwa nahone aya lingana. Nga murahu ha musi u tshi khou lima lwa u fhedzisela, zwine zwa itwa nga zwithu zwa u lima kana wa shumisa rotavator manyoro ono thoma u shumiswa hune wa shumisa ano lingana 500 na 800 kilograms ya 2:3:4 (30) (hu vha ho tangana Nitrogen, Phosphates na Potassium) nnṱha hune havha 20cm ha mavu.Arali u tshi ḓo sheledza nga drip, ndi khwiṋe u shumisa manyoro aluḓi kha maḓi lwa vhege nṋa nga murahu ha musi dzo no mela ubva hafho wa ḓi shela na musi dzo no hula u tshi khou kaṋa dza u thoma u kaliwa ḓala. Arali u tshi khou sheledza nga zwa maḓi manzhi u fanela u shumisa 250 kg ya LAN nga hectara nga murahu ha vhege dza rathi ho ṱavhiwa. Lwa vhuvhili ndi hone hune wa nga khethekanya 150 kg lwa vhege dza rathi na dza rathi nga murahu ha musi ho no ṱavhiwa.
U Sheledzwa
Nga murahu ha musi wo no ṱavha zwo no swika 15mm nga vhege lwa vhege tharu dza u thoma u fanela u sheledza maḓi ane a swika 30 na 40 mm nga vhege u swikela dzi tshi hula. Ndi zwa vhuḓi u dzhenisa tshithu tshine wa kona u vhona mapfura uri tshi lange mavu. Vhunzhi ha midzi i sedzana na nnṱha hune ha vha 40 cm musi u tshi khou shumisa fosholo kana zwanḓa zwi ya shuma u sedza mavu.Nḓila ya khwiṋe ya u sheledza ndi nga drip nga fhasi ha zwa plastic mulching ngauri zwi ya langa tsheṋe zwa fhungudza mufhiso. Zwa sheledza nga zwa flood zwi ya ita uri hu ḓalese maḓi kana ha oma zwa sia hu si tsha langea. Zwi ya ḓisa na zwitzhili. Na u sina.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe