Dzina ḽa Tshisaitsi: Capsicum Frutescens
Dzina ḽo ḓoweleyaho: Chilli Pepper or Chilli
U Ṱalusa Tshimela
Phiriphiri ya uvhavha ndi dala ya vha na maṱari malapfu are na tshivhumbeo tsho ṱanḓavhuwelaho matungo na ṱhodzi magumoni. U nga u wana kha ḓaka ḽine ḽa hula ḽo ita tswititi zwine zwa swika meter nga u lapfa kana dzinwe tshaka dza hone dzo ita ḓaka mavuni. Muḓifho wa hone u fhamabanywa nga u fhisa mulomo. Mufhiso u itwa nga mushonga capsaicin une wa bveledzwa kha Phiriphiri.Mshumo
Iya shuma kha u bika kana u ḓisa muthetshelo na mufhiso kha muroho na ṋama. Dzi ya shuma dzi thethe kana dzo omiswa.Zwine zwa Ṱoḓea kha Mavu na u Lugisela
Dzi funa mavu ane avha uri ndi a muṱavha ane avha uri o linwa zwavhuḓi, midzi i wanala nnṱha hune havha 30 uya kha 40 cm ya mavu zwine zwa amba uri u sheledza zwi fanela u itwa nga vhuronwane u thivhela mapfura na mutsiko kha mavu. Manyoro afanela u ḓala kha mavu, kana zwa tou ṱanganiswa mavuni ho sedziwa tshimela. pH ine ya vha uri yo tendiwa ya mavu i fanela u vha vhukati ha 6.0 na 7.0.Mutsho
I funa fhethu hune havha uri ho dzika kha mutsho. A i funi fhethu hune ha rothola, nahone i hula zwavhuḓi kha mutsho une wa vha fhasi 15 °C fhedzi na kha mufhiso une wa vha 35 °C. Dzi vha na mutakalo kha mutsoi une wa vha vhukati ha 24 °C na 30 °C mufhiso wa vhusiku u fanela u vha vhukati ha 15 °C na 20 °C.Musi mutshelo u tshi khou thoma u anwa u funa fhethu hune havha uri ho oma ahuna mvula, sa vhunga mvula i tshi ḓisa malwadze na thaidzo ya u laga kusheledzele. I dovha ya dina u oma ha phiriphiri kha tshimela kha tshaka hedzo dzine dza vhewa dzo oma dzi tshi khou itelwa u rengiswa kana u vhewa.
Dzine dza ṱavhiwa kana tshaka
Ndi nzhi fhedzi madzina hone ndi a tevhelaho: Anaheim, Inchanga, Long Red Cayenne, Trinidad, Long Slim Cayenne, Pendant, Scotch Bonnet, Serrano Spitfire, Habanero, Super Cayenne, Ristra, Super Chilli, Skyline.Huna dzinwe dzine dza kha ḓi vha ntswa dzine dza khou bveledzwa dzine dza mveledzwa dzi tshi khou itela disa muthetshelo kana mufhiso munwe dzine dza do vha dza kona ulwa na malwadze na zwiḽi. Ndi zwavhuḓi uya u kwama muḓivhi nga zwa mbeu kha vhupo hau uri vha kone u thusa uri vha topole dzine dza vha uri dzi khwiṋe na nyimelo ya mavu.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe