U Ṱavha Asparagus

© Louise Brodie

U Ṱavha

I ṱavhiwa nga mbeu.

Kuṱavhele

U nga kona u tou i ṱavha yo tou ralo fhedzi nḓila dza khwiṋe ndi u ita zwiraba zwine wa fanela u zwi ṱavha nga murahu ha minwedzi ya 10 wa kona u bvisa ine ya vha uri yo khwaṱha. U fanela u ola tshithu tshine tsha vha tsho ita tshivhumbeo tsha V zwine zwa vha zwo tsa 200mm kha tshimela wa kona u ṱavha zwiraba henefho wa vala nga mavu a 50 mm. Musi zwiraba zwo no dzula hu mbo ḓi sikiwa tshimela, musi tshimela tshi tshi khou hula wa kona u vala nga mavu ane a swika 150 mm.

U Siana

Zwimela zwi fanela u siana lwa 20 uya kha 30 cm kule na kule nga row dzine dza vha dzo siana 150 uya kha 200. Hezwi hu vha hu tshi khou ambiwa zwimela zwine zwa vha zwi vhukati ha 20 000 na 30 000 ya zwimela nga hectare.

Tshifhinga tsha u Ṱavha Zwiraba

Hu fanela u vha mafheloni atshilimo na mathomomi a tshifhefhe nga murahu ha minwedzi ya 10 zwiraba zwi ya vha zwo no lugela u bviswa.

Tshifhinga tsha u Ṱavha

Hu ṱavhiwa mathomoni a tshilimo. Ubva nga Ṱhangule u swika magumoni a Ḽara kha ḽa Afrika Tshipembe.

Tshifhinga tsha u Aluwa

Asparagus dzi ya lalama lwa minwaha ya 15. Tshifhinga tsha u aluwa ndi ubva nga Khubvumedzi u swika Ṱhafamuhwe. U lenga ha Lutabvula na Tshifhefhehe.

Manyoro

Nga murahu ha musi u saathu ṱavha, hu fanela u thoma ha ṱoliwa mavu uri a ṱoḓa mini. Arali mavu ana acid nnzhi, hu fanela u shelwa Lime nga murahu ha nwedzi hu saathu ṱavhiwa. Nga murahu ha musi hu saathu tavhiwa u fanela u shela manyoro a ane anga swika 1000kg NPK wo ṱanganisa 2:3:2 hu fanela u thoma u shumiwa 400 mm ya mavu.
Musi tshimela tsho no mela hu tshi khou thoma u vhonala u mela, u fanela u shela 800 kg nga hectare ya 2:3:4. Musi dza u thoma dzo no kaṋiwa hu fanela u shelwa nirogen ya 150 kg nga hectare ya LAN unga i shela uya kha zwimela. Wa dovha hafhu wa shela yo no swika 150 kg nga hectare ya LAN zwi nga itwa vhege dza rathi hu saathu kaṋiwa.

U Sheledzwa

U fanela u sheledzwa 25 uya kha 30 mm nga vhege u swika midzi i tshi fara ubva hafho wa kona u sheledza nga murahu ha maḓuvha a 14 u swika hu tshi sheledzwa. Arali ha nga na mvula zwa u sheledza zwi fanela u fhungudzwa fhethu hune ha vha na gomelelo zwa u sheledzwa zwi fanela u iswa phanḓa. Zwoṱhe zwi fanea u ita uri fhasi hu dzule ho thaba u tshi khou zwi sedza nga neutron probe, tension meters kana nga dzinwe nḓila u tshi khou shumisa tshipeidi na forogo.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe