Ntshovelo naku Lulamisiwa kati Pomegranates

© Marinda Louw
Ti pomegranates tinga xavisiwa tani hi mihandzu kumbe loko ti lulamisiwile tani hi tinyungu arils, juzi kumbe mafurha ya pomegranate seed. Ku xaviseriwa ematikweni yale handle, ti pomegranates titala kupakiwa tani hi mihandzu leyi heleleke yiri eka 3,8 kg (Class I na 2) kumbe 15 kg (kuya lulamisiwa) yati cartons. Mihandzu yi pakiwa eka ti traya ta ntima kutani yivekiwa endzeni ka xochela xa StePac kutani yi hoxiwa endzeni ka carton.
Kutirhisiwa laha kaya swikatsa ku xavisiwa tani hi mihandzu, tindzoho arils (tina ndhuma eka ti salads naleka swakudya swale Middle Eastern), mafurha ya pomegranate seed kumbe juzi leyi fuweke hiti antioxidant. Ku vekiwa ka khwalithi swileka ‘Extra’ (khale ka Class I), Class I (khale ka Class II), Class III (kutele mihandzu leyi tshweke hi dyambu, leyi lulameleke ku endliwa tindzoho arils) na ‘Class IV’ (ya khwalithi ya juzi).

Ku Tshoveriwa kati Pomegranates

©Marinda Louw
Hikwalaho ka kuhuma ka mabilomu ka nsinya hi swiphemu swinharhu, mihandzu yi vupfa hi swiphemu swinharhu naswona yita tshoverisiwa xisweswo. Ti pomegranates swa olova kuti tshovela naswona loko ku tsemetiwa ka marhavi kumbe matluka na nseketelo wa trellising swi endliwe kahle kuva ku tirhisiwa switepisi swita hunguteka. Mihandzu yitsemiwa hi swikero ekusuhi swinene na muhandzu walowo leswaku kuta hunguteka tindzhawu letinga tontswa swinene ta swimhandzano leswinga tlhavaka swinene eka nhlonge. Mihandzu ya hlawuriwa kutani yipakiwa eka ti tray kumbe swochela naswona swifanele kuva swikhomiwa hi vukheta kusivela kuvaviseka.
Swibyariwa swati pomegranate swivupfa ku hambana. Xikombiso, Wonderful swita vupfa endzeni kusungula. Arils yita nyanganya, kambe nhlonge yitava yiri rihlaza. Swibyariwa swa Acco na Angel Red sw vupfa e handle kusungula. Nhlonge ya swona yingava yotshuka, kambe tinyungu (arils) tingava tingase nyanganya. Ringeta vukona bya chukele loko unga se tshovela.
Ku tshoveriwa ka ti pomegranates leti vupfeke swilawuriwa hi chukele na muhlovo wa mihandzu (eka nhlonge na tinyungu arils). Eka nkarhi wa sweswi, xo kombisa kuvupfa xa 14º Brix (mpimo wa chukele) wa amukeriwa hiva South African fruit exporter SAPEX. Hambiswiritano, nhlayo ya chukele leyi pfumeleriwaka xa swibyariwa swa Wonderful na Herskovitz yile ka 16º Brix naswona eka Acco 14º Brix (yale hansi 13º Brix).

Nhlayiso Endzhaku ka Ntshovelo wati Pomegranates

South Africa’s Perishable Products Export Control Board (PPECB) yi hlamusela leswaku ti pomegranates ahi mihandzu leyi kumekaka kuyahi maxelo. Leswi swivula leswaku mihandzu ayiyi emahlweni yivupfa loko yi tshoveriwile. Ti pomegranates tifanele, hambiswiritano, ti tshoveriwa loko tivupfe kahle.
Mihandzu yifanele ku hlantswiwa hi chlorine ya khwalithi ya HACCP kumbe xin’wana lexi susaka ti fungi, yibasisiswa hi mati kutani yi pakiwa kuya hi khwalithi kufana naku pandzeka, vukona bya switsotswana, ku bola, muhlovo, vukulu xikan’we na kutika. Ti pomegranates ti fanele tivekiwa eka vuhlayiselo lebyi titimetiweke endzhaku ka ntshovelo. Swipimelo swa kahle swa nhlayiso hiloko mihandzu yivekiwe exikarhi ka 6 - 8ºC eka mihandzu leyi xaviseriwaka matiko yale handle. Yinga hlayisiwa kuringana ka ntsevu wa mavhiki eka nhlayiso lowu titimelaka kahle kutani ku fikela kwalomu ka ntlhanu wa tinhweti eka ndzhawu leyi lawuriwaka (CA) swipimelo kuya hiva PPECB. Nhlayiso lowu lulameleke kuya hi CA wa mihandzu yati pomegranates wuleka 3% O2 na 6% CO2 eka 5ºC.
Kuvaviseka hikwalaho ka xirhami (chilling injury) swi endla leswaku muhandzu wu tondova naswona tinyungu arils ti hundzuka ta buraweni kutani nhlonge yiva na milayeni ya buraweni. Mihandzu leyingana chukele rintsongo yitala ku hatla yivaviseka hikwalaho ka kutitimela. Chukele eka ti pomegranate hirona ri endlaka leswaku tinga tiyi bya ayisi,’ kuya hi Jorrie Mulder, mutsundzuxi wa swa vuthekiniki e Pomegranate Producers Association of South Africa (POMASA).
Ti pomegranates ti chava ngopfu ku lahleka ka ndzhongo naswona ku papalata kuva ti lahlekeriwa hi muhlovo naku khonyana, ku kwamuriwa ka nhlonge ya muhandzu naku tirhisa swiphakitani swati plastiki swa hlohleteriwa.

Ku Humesiwa Juzi Yati Pomegranates

©Marinda Louw
Ti pomegranate to tshuka leti hatimaka tina juzi leyingana polyphenols (potent antioxidants) leswinga hungutaka mpfimbelo e khwirini. Yina ti antioxidants totala kutlula wayeni yotshuka kumbe green time naswona swinyika juzi yati pomegranate kutlula 40% wa ti vitamin C leti lavekaka eka munhu eka vutomi bya siku na siku.
Ku hlawula eka ti juzi tohambana hambana, tekela enhlokweni muhlovo, vukona byati antioxidant xikan’we na mbuyelo wakahle wa juzi. Ku kuma mbuyelo wa ti % ta juzi = (ntiko wa juzi × 100) ÷ ntiko hinkwawo wa mihandzu. E-Afrika Dzonga, Wonderful hi yona ya kahle swinene ku endla juzi.

Ti pomegranates ta tika swinene ku tivandla naswona juzi yinga onha swiambalo. Loko tivandliwa ekaya kutani ku endliwa juzi, sungula hiku tsema calyx yatona kutani u tsema swiphemu leswinga tsemeleriwa. U nghenisa muhandzu lowi eka bakiti leringana mati, ringeta ku pfula mihandzu leyi kutani ususa tinyungu (arils) hiku tirhisa rintiho ra khudzu. Tinyungu (arils) tita dzika tiya ehansi, tikwamuka kutani letinga onheka tita papamala tita ehenhla ka mati.
Ku endliwa ka juzi e makaya swinga endliwa hiku olova hiku tshikelela tinyungu (arils) hi lapi robasa kumbe kutirhisiwa muchini wa electric blender. Kama leswaku kuta suka tinyungu kutani uyi gwitsirisa hiku hatlisa loko u hetile. Juzi yati pomegranate leyi endleriweke ku xavisiwa yinga katsa ku sefiwa, yi basisiwa, kutani yi virisiwa loko yingase cheriwa e mabodleleni.

Mafurha ya Mbewu yati Pomegranate

Tinyungu leti omisiweke naku basisiwa tin kwalomu ka 18% wa mafurha. Mafurha yati pomegranate seed tina vukona bya xiyimo xale henhla xati punicic acid letingana ti anti-oxidant kukatsa naleswi pfunetaka ku lwisana naku pfimba naku hatlisa ku khalabya ka nhlonge. Ti Punicic acid natona i estrogen ya ximilani xa ntumbuluko (female sex hormone).
Mafurha lawa ya fuwile hi omega-5 leyifuweke yati fatty acid (a very powerful anti-oxidant) leyi pfunaka ku lulamisa ti cells leti vavisekeke naswona tikombile mbuyelo wa kahle eka vulavisisi eka vavasati lava xanisiwaka hi endometrioses.
Mafurha ya pomegranate seed ya tirhisiwa eka switolwa naswona yanga toriwa eka nhlonge ku lwisana na eczema naku tsakamisa nhlonge leyi omeke, ya vuyisela kutsanyuka eka nhlonge.
Mafurha ya tswongiwa yarikarhi ya titimela kusuka eka pomegranate marc (fruit rests that remain after juicing) leyingana mbewu eka yona.

Translated by Ike Ngobeni