Nhlayiso wa Misava

© Louise Brodie

Tani hileswi vanhu va misava hinkwayo vanga eka xiyimo lexi xingale henhla ka kuhlayisiwa swita hundzuka xilo xa nkoka swinene kusirhelela leswi pfuxeleriwaka, ku hlayisiwa ka swilo swa ntumbuluko swa misava. Swilo swinharhu swankoka i mati, moya na misava ya hina. Misava hiyona leyi pfunetaka kunyika vutomi eka xibakabaka xa hina.

Misava yipfuneta leswi hinyikaka mati yo tenga xikan’we na ku endliwa ka switepe swa vutomi kutani swi swihundzula swakudya leswi lavekaka kuva vutomi byiva kona emisaveni. Misava hiyona yipfunetaka leswaku kuva na swimilani kutani leswi, swiendlaleswaku swimilani swi humesa carbon dioxide kuya exibakabakeni kutani yi humesa moya lowu hefemuriwaka, swiendla moya lowy baseke lowu hina na hinkwaswo leswi hanyaka hi hefemulaka swona.

Loko misava naleswi swipfunetaka eka mpfuxelelo swiyaka emahlweni swi khukhuriwa hakona, swina nkoka leswaku hi sirhelela naku hlayisa misava. Leswaku hita kota ku andzisa rixaka xikan’we naku yisa emahlweni ku fuwa hindlela leyi vuyerisaka, van’wamapurasi va languteriwa ku tisa mbuyelo eka mapurasi ya vona leswaku yataya emahlweni ya tirha. Ehandle ka mphakelo wa mati lowu nyikaka vutomi, swina nkoka leswaku misava ya vona yikota ku fikelela swilaveko swa vuhumelerisi leswi tshamelaka kutlakuka. Ku hoxiwa ka tihlo lokuyaka emahlweni xikan’we na vukamberi bya misava kutiyisisa leswaku kuna swakudya sworinganela leswinga kona swa swimilani leswaku swikula swina nkoka.

Mbuyelo wa swibyariwa swale henhla hileswi van’wamapurasi va lavaka ku swifikelela, leswi vulaka leswaku swimilani swita lava swakudya swotala. Tindzhawu leti atinga lulamelangi swavurimi eku sunguleni tilava leswaku misava ya tona yi antswisiwa hikuva ku cheriwa swakudya xikan’we na manyoro ku hlohletela migingiriko ya ti microorganisms ta nkoka.

Laha misava yinga kavanyetiwa, ndzhawu yilava ku sirheleriwa ku khuhkuriwa misava yale henhla leyingana swakudya leyi tiyisisaka kukula, hiku funengeta misava hi swondlalela kumbe ku byala swibyariwa swo sirhelela. Misava i tshaku leri, hinkwaswo leswinga hanya kahle swiakiwaka kona.

Translated by Ike Ngobeni

Manyoro Na Misava

Yo fuwa, lawa ya fayelekeke kahlee i xilulamisa misava xa kahle swinene. Ya chela ti organic matter tani hi mafurha ya ti microbes ta misava...more

Nhlamuselo yaku Katsiwa ka Manyoro

Swononisa i swilo leswi swingavaka swa organic naswona swisukela eka swilo swantumubuluko leswi swinga tshama swihanya kumbe swiri synthetic...more

Misava leyi Hanyeke Kahle hi Nhlayiso wa Vurimi

Kuna kutlakuka lokukulu swinene eka ku lemukisiwa ka nkoka wa misava leyi hnayeke kahle, leswi swi endle leswaku kuva na, nhlayo leyi tlakuk...more

Ndlela yo Antswisa Xivumbeko xa Misava

Xivumbeko xa misava xi hlamuseriwa hi nhlangano wa swiphemu phemu swa sandi, silt na vumba. Misava ya sandi yina swiphemu phemu leswikulu, s...more

Microorganisms Eka Misava

Misava yitlula swiphemu leswi tshovelekeke kusuka eka ribye. Misava i xivumbeko lexinga twisisekiki lexi kunga kaya ra timintsu ta swimilani...more

Ka Mulch

Kutirhisiwa ka mulch e xirhapeni kumbe eka purasi swinga vuyerisa swinene eka rihanyo hinkwaro ra misava na swimilani. Misava leyingana mulc...more

Swo Nonisa na Manyoro

Organic fertilizers ti endliwe hi swilo leswinga bola leswi sukaka eka swilo leswi aswi hanya leswi endlaka manyoro naswona swinga katsiwa n...more

Organic Matter Eka Misava

Ixiphemu xa nkoka swinene eka kukula ka vutomi bya ximilani eka misava leyingana ti organic matter leti ringaneleke. Organic matter yita fay...more

Rihanyo Ra Misava Na Ra Swimilani

Misava yiva yi hanye kahle swinene loko swiyimo swa ntivo mbango (biology), ti khemikhali na xiyimo swiringanela-swiyimo leswi swa hlohletel...more

Ku Teka Swikombiso swa Misava

Ku teka swikombiso swa misava swa ndzhawu leyi lavaka ku rimiwa kutani swiyisiwa kuya hleriwa i mhaka yankoka leyi bundzu rin’wana na rinâ...more

Nkoka wa Xivumbeko xa Misava

Xivumbeko xa misava xina xiave swinene eka kunona ka misava, nhlohletelowaku gandleka xikan’we naku khomeka kukatsa naku rimeka-leswi olov...more

Ndzulamiso, ku Rima naku Harika

Nhlamuselo ya ntiyiso leyi hlamuselaka tillage yivula ndzulamiso wun’wana na wun’wana wa misava leyi lavaka ku rimiwa. Leswi siwkatsa ku...more