Mafurha ya Buchu ya Nantswo wa Blackcurrant

©Alice Notten of Kirstenbosch
Buchu (‘boegoe’ hi Afrikaans) i vito randzhavuko ra swirho swa ndyangu wa aromat Rutaceae naswona yana nkoka hikuva ya tshungula mavabyi emisaveni hinkwayo. Ya tirhisiwe ngopfu e Afrika Dzonga kuringana malembe yotala hi tinxaka ta San na Khoi kupfuneta eka swiphiqo swa mpfuvelo, mukhuhlwani nayanwana sweswi switekiwa tani hi swichela chelana swakahle eka mirhi yotshungula nale swakudyeni. Vahlampfa lavanga fika e Afrika Dzonga va cherile matluka ya wona endzeni ka vinegar na brandy naswona yitirhisiwa kupfuneta mpfuvelo, manyokanyokani na swiphiqo swa khwiri.
Kuna tinyaka timbirhi Agathosma crenulata (matluka yo leha ya buchu) na Agathosma betulina (tluka ra xirhendzevutani ra buchu) yana nkoka eku xavisiweni eka nkoka ya mafurha lawa. Mbuyelo wukwalaho ka 1-2% kusuka eka matluka ya furexe. Mafurha lawa ya humesiwaka ya tirhisiwaka eka switolwa, tani hi swinuherisa (ku tisa nantswo wa blackcurrant) xikan’we na hiku cinca muhlovo wa swakudya. Eka kuhorisa mavabyi yihorisa mavabyi lawa yafambelanaka tinsu na swiphiqo swa swifuva. Buchu yikahle swinene tani hi xisusa kupfimba naswona yitirhisiwa eka swotola, kuxavisiwa tani hi mati ya buchu kumbe tani hi mafurha.
Matluka ya ximilani ya tirhisiwa tani hi swipfuneti eka ku basisa miri naku pfuneta eka swivavi eka vamanana loko vari emasikwini sikanwe na mpfimbelo. Mafurha ya Buchu yana xiyimo xa GRAS laha ya tekiwaka ya hlayisekile swinene hiva FDA nava European Union. Hikokwalaho ka nxavo wale henhla wa mafurha lawa na nxungeto wawona enhoveni, van’wamapurasi vasungule ku byala Buchu tani hi xibyariwa lexi xavisiwaka. Buchu yitsakela tindzhawu letinga le hansi toka tinga voyamangiki ngopfu etintshaveni tale xifundzheni xa Western Cape. Swimilani leswi xavisiwaka swikumeka eka Piketberg, Citrusdal nale Cederberg. Buchu yirhandza misava leyingana sandy, leyi tswongaka mati yiva na acid naswona yinga byariwa kusuka eka mbewu.

Disclaimer ya Swavutshunguri

Vuxokoxoko lebyi i byo dyondzisa xikan’we no nyika vuxokoxoko naswona swinge tekiwi tani hi switsundzuxo swa vutshunguri. Vuxokoxoko lebyi abyi kongomisiwangi eka kuyimela switsundzuxo swa vutshunguri kumbe kutshunguriwa loku ku nyikeriwaka hi lavanga leteriwa eka swavutshunguri.

Translated by Ike Ngobeni