Ku dya Pearl Millet

Pearl millet ayi tekeriwi enhlokweni kambe yina swakudya swinene tani hi grain cereal leyi byariwaka laha kunga pfunetiwiki e makaya yalaha Afrika. Mbewu yakona yi dyiwa hi vanhu kasi swifuwo switiphina hi ximilani xakona xa rihlaza xikan’we na mbewu.

Ndlela yo dya Pearl Millet

Pearl millet i cereal leyingana swakudya swotala leyinga henhla hi zinc, vitamins B na A. Yina kutlula ka nharhu hi iron na kantlhanu hi ti calcium kutlula mavele naswona yina potassium, phosphorus, magnesium, zinc, copper na manganese. Grain ya pearl millet yile henhla swinene hi mafurha na ti protein ta 9% kutlula ti cereal grain tin’wana. Eka kuringata ku phamela e India, pearl millet yikombisiwe tani hikuva na swakudya swale henhla swinene kutlula rhayisi na wheat.
Flawuri yihuma eka millet kusuka eka maendlelo ya magoza yambirhi. Ti grain tisungula ti kandziwa na mati kuva tihumeswa swotshapuka, kutani swi omisiwa laha switlhelaka swikandziwa nakambe kuva swihumesa flawuri. Flawuri leyi yitirhisiwa ku endla mukapu kumbe tani hi swicheriwa eka swakudya swandzhavuko swotani hiti couscous nati flatbreads. E India, flawuri ya pearl millet yitirhisiwa ku endla xinkwa xoka xinga virisiwangi lexi vuriwaka chapati. Ti grains titlhela ti bulusiwa kufana nati popcorn (leyingana nantswo wo oxiwa) xikan’we nati seedheads ta rihlaza leti katingiwaka kutani tidyiwa kufana na matsavu eka tindzhawu tin’wana.

Millet yitlhela yitirhisiwa tani hi malt eka byalwa. Hinkarhi waku cheriwa ka malt, millet grain ya vandliwa kuringana kwalomu ka 25 mm, kucinciwa xitaci kuya eka chukele. Ti grain leti vandliweke ta omisiwa hi dyambu kutani ti kandziwa yi endla flawuri yotiyela. Flawuri leyi yikatsiwa na mati kutani yitshikiwa yi vila kuva yi endla byalwa. Pearl millet yinga endliwa malt ematshan’wini ya sorghum malt eku vandzekeriweni ka byalwa kambe nhlayo yintsongo ya ti grain yiveka ntirho lowu eka xiyimo xoka xingari kahle laha ku vandzekeriwaka byalwa byo tala.

Pearl Millet Tani hi Swakudya swa Swifuwo

Pearl millet yilulamele kutirhisiwa tani swakudya swa rihlaza kuva swidyiwa hi tihomu tani hi leswi pfunetaka kukurisa tihomu, tina matluka lawakulu, yanga tsemeleriwa hiku olova kutani kuhuma tinhloko leti humesaka ti grains. Tillering hiloko kuhuma tinhloko leti humesaka ti grain.
Madyelo ya pearl millet yanga dyiwa loko yari eka 40-50 cm hiku leha (kusuka eka 40-50 wa masiku endzhaku ko byariwa),kambe aya fanelanga yadyiwa loko yari ehansi ka 15-30 cm. Wisisa madyelo lawa kuringana 5 wa mavhiki loko kunga se dyiwa nakambe. Mbuyelo wa leswinga oma wungava exikarhi ka 0.25-3 t/ha (eka maxelo ya laha kunga mananga nyana) kuya eka 27 t/ha xikanwe na 40 t/ha, eka maxelo lawa lulameleke.
Loko u phamela pearl millet grains eka swifuwo yifanele kuva yi kandziwile kahle. Loko yinga kandziwanga kahle yinga vavisa splinter, leswi tisaka ku pfumala ntshamiseko eka tihomu na tinguluve. Eka tihomu, pearl millet grain yitala kuva kahle eka sorghum kambe yitlula mavele hiku tisa swakudya swakahle. Unga tsuvula pearl millet kuva u phamela tihuku leti tshikelaka matandza kasi tinguluve leti phameriwaka pearl millet tikumeke kuva ti hatlisa kufikelela ntiko waku dlayiwa 10 ra masiku kutlula ntolovelo.

Translated by Ike Ngobeni