Go ja Pearl Millet
Pheta millet e a hlokomologwa, eupša e bose kudu, ke mabele a bjalwago mo dinagamagaeng tša Afrika. Dipeu e lewa ke batho, mola e le gore diphoofolo di ja dibjalo tše tala mmogo le dipeu.
Ka Moo o ka Lewago Pearl Millet
Pheta millet ke mabele a phepo a na le maemo a godimo a zinki, dibithamini B le A. E na le tshipi/iron ye fetago le kalasiamo ye fetago ya lehea gape e na le Potasiamo Foseferase, maknisiamo, lesenke, koporo le mankanese. Mabele a pearl millet a na le maemo a godimo a makhura le 9% ya proteine go feta mabele a mangwe a serele. Ka Dijo tša maitekelo mo India, pearl millet e bontšhitšwe e le monate go feta raese le korong. Flouru e tšweletšwa go tšwa millet ka ditshepedišo tše pedi. Mabele a šilwa pele ka meetse go tšweletša dikgomarelo, e be e omišwa le go šilwa, go tšweletša folouru. Flouru e šomišwa go dira lefela goba bjalo ka didirišwa tša setšo go swana le couscous le marotho.
Mo India, flouro ya pearl e dirišwa go dira borotho bjo bitšwago chapati. Mabele a pšhatlwa bjalo ka matšhaya (ks mohlodi wo bose) le dihlogo tša dipeu tše tala tša go bešwa e be lewa go swana le merogo mo dileteng tše dingwe. Millet e šomišwa gape bjalo ka mabele a bjalwa. Nakong ya tshepedišo, mabele a gola go fihla 25 mm, e be a setatšhe se fetoga go swikiri. Mabele a medilego e be a omišwa mo letšatšing le go šilwa go dira folouru. Flouru e be e hlakantshwa le meetse e be e tlogelwa gore e tšweletša bjalwa. Pearl millet e ka omišwa le go šilwa sebakeng sa mabelethoro mo tshepedišong ya bjala ya (opaque Beer) eupša bogolo bjo bonnyane bja mabele bo fa mathaya mo dikaleng tša dibjalo.
Pearl Millet Bjalo ka Furu ya Diruiwa
Pearl millet e ka dirišwa bjalo ka furu ye tala ya diruiwa ka ge e gola ka lebelo, le na le matlakala a go ba le todi, matlakala a gona a ka segwa kgafetša gomme e (tiller) gabotse kudu. (tillering) ke go tšweletša mahlogedi ao a tšweletšago hlogo ya mabele. Mafulo a pearl millet a ka fulwa ge 40-50 cm ya godimo (go tloga go matšatši a 40-50 ka morago ga go enya peu), eupša ga ye a swanela go lewa ke diruiwa ka fase ga 15-30 cm.
Bea mafula dibeke tše 5 pele ga ge go fula gape. Poelo ye e omilego ka tloga go 0.25-3 t/hektare (mo diklaemeteng ya leganata) go 27t/hektare le 40t/hektare, ka tlase ga maemo a lokilego. Ge fepa diphoofolo pearl millet di swanetše go ba di šitšwe. Go šila go ka dira gore tše tiilego di pšhatlege, eupša se ka hlola tenego go dikgomo le dikolobe. Go gikgomo, mabele a pearl millet e bontšha e le e kgolo go mabelethoro eupša e le manyeme go lehea ka mohola wa phepo. Pearl millet ya ka fase e ka fepiwa go dikgogo, mola dikolebe tše di fepiwag millet di hweditšwe di fihlelela boima bja matšatši a 10 ka pejana.
Translated by
Lebogang Sewela