Aloe Ferox

© Chris Daly
Ga e sale kwa lowe go kwadilwe mo di-hieroglyph tsa baEgepeta, mo botaking jwa mafika jwa baSan le BaKhoi, ka ga melemo ya sejalo sa lengana ele kalafi mo ditsong tseo.
Afrika e na le mefuta e ka nna 360 e e farologaneng ya lengana la Aloe Linneus, mme Aloe Ferox ke yone e dirisiwa ka bontsi e bile e lemelwa tsa bogwebi (commercially) mo Afrika Borwa.
Lengana la Aloe Ferox ga le tshwane le lengana la Aloe Vera (aloe Barbadensis). Bogalaka ba aloin ya yone o tla bo fitlhela ka fa tlase ga letlalo la yone, mme ga bo tsenelele kwa bogareng ba letlalo kwa o tla fitlhelang metsi aa boleta a yone. Mo go Aloe Vera, aloin e, e bonala mo letlhareng lotlhe mme e tlhotlhiwa ka go dirisa dikhemikhale. Aloe ferox e na selekano sa aloin se se fetang 28% le di-amino acid tse di kwa godimo ga 38% go feta Aloe Vera ya kwa America.
Go dikarolo dile pedi tsa sejalo se tse di dirisiwang, ebong borekereke (gel) ba yone jo bo nang le bokgoni ba go phekola dintho, le karolo ya latex (karolo e e bogalaka ya mmala wa lephutshe e e nang le aloin) e go dumelwang fa e kgona go tsamaisa mala, mme e thusa le go alafa ramatiki (arthritis). Borekereke jo, bo fodisa letlalo fa le fisitswe ke letsatsi kgotsa le amilwe ke radiation.
Bo fodisa gobaba ga letlalo le fa o ka lomiwa ke ditshnekegi, ebile bo dirisiwa ka bontsi go ka dira ditlolo kgotsa di-cosmetik ka gonne e fodisa le go nonofatsa letlalo. Jele e, e na le di-antioxidant, di-vitamin (A,C le B12) ga mmogo le bradukinase, e eleng enzyme e e fodisang borurugi ga e tshasitswe mo letlalong. Bangwe ba e dirisetsa go setlhafatsa letlalo(skin lightening) ka e na le diteng tse di thibelelang melanin.
Oli e bonwa ka go tlhakanya matlhare aa kolobileng le oling enngwe, jaaka oli ya grapeseed kgotsa sweet almond. Mme poyere (powder) ya gone e dirisediwa meriana ya sekgoa. Matlhare a boshwa (fresh) one a ka tshasiwa mo letlalong go le fodisa kgatlhanong le go fisiwa ke letsatsi (sunburn).
Aloe Ferox e mela bontle fa peo ya yone e ka jadiwa mo mmung, mme fela katiso ya yone e kgonagala ka go se sega. Di-saplings di jadiwa mo mmung morago ga dingwaga dile pedi mme matlhare a tsone a rodiwa morago ga dingwaga dile tlhano. Sejalo se, se mela ka bntsi kwa mafelong aa atileng (open), go tswa kwa borwa-bophirima ba Kapa go fitlhella kwa di-Midlands tsa KwaZulu-Natal. Aloe Ferox e e melang kwa Borwa jwa Cape Town, kwa Albertina. Yone e lemiwa kwa masimong le kwa sekgweng.
Kwa Profinsing ya Limpopo go lemiwa Aloe Vera (Aloe Barbadensis) ya 50ha. Fa kwa Borwa le kwa Botlhaba jwa Kapa e lemiwa mo sekgweng.

Boitatolô jwa tsa Phôlô

Tshedimosetso ke ya thuto le go fana lesedi fela, mme e seke ya tseya jaaka kgakololô ya tsa phôlô. Maikaelelo a tshedimosetso ga se go nna mo maêmông a kgakololô ya tsa phôlô kgotsa mo kalafong e e neelwang ke ba tsa phôlô.

Translated by Ikalafeng Maedi