Aloe Ferox (Sekgopha Ferox)
Go tloga kgale, dikgopha di rekotilwe ka Egepita dišupo tša go se tsebale le diswantšhong tša maswika tša MaSan le MaKhoi le go ba le histori ya lebaka le letelele la tšhumišo ya dihlare ka setšo sa ditšo. Aforika e na le mehuta ya go feta 360 ya diphidi tša Sekgopha linneus ye yona e bego Sekgopha ferox e bego e šomišwago kudu le ya go tšweletšwa kgwebong ka Aforika Borwa.
Sekgopha ferox se fapana le sekgopha vera (Sekgopha barbadensis). Ka ‘ferox’, aloin e babago e hwetšwa fela ka tlase ga letlalo le go arogannywa ga bonolo go tšwa bogareng bja lehlare la go swana le jels. Ka go ‘vera’ aloin e hwešwa lehlareng ka moka lona gomme e ntšhiwa ka mokgwa wa dikhemikhale. Sekgopha ferox se hweditšwe go ba le peresente ya 28 ya godimo ya ya aloin le peresente ya 36 go feta ya diaminoesiti tšeo go feta Sekgopha Vera, motswala wa yo wa Amerika.
Dikarolo tše pedi tša sebjalo di a šomišwa. Jel ya matute e na le seriti sa go ba le dithoto tša go fodiša dikgobalo le ge e le gore lathekese (ye e nago le llaga le lesehla le nago le aloin) e boletšwe gore e na na le dithoto tša sehlare sa go gofiša eupša e ka thuša kgahlanong le bolwetšwe bja marapo. Jel e hlohleletša go fola ga letlalo ka morago ga go fiša ke letsatsi, efoga go hlohlona le go lomiwa ke dikhunkhwane le go šomišwa ka bophara mo dokhosimethiksing ka go monola le okobotša.
Gape jel e na le diantioksident, gape e na le tlhaelelo ya dibithamini (A, C le B12) gammogo le bradykinase, sefetoši sa go fokotša go ruruga ge e šomišwa mo letlalong. Gape e šomišwa bjalo ka sekgantšhi sa tlhago sa letlalo bjalo ka ge e na le dikarolo tše thibvelago melanin.
Oli e tšweletšwa ka go oketša mahlare a sekgopha a a kgatlilwego go ba metsi ka oli ya motheo go swana le peo ya terebe goba oli e sukiri, oli ya almond, lerole le šomišwa dihlareng le letlakala le le sa lego boleta le ka šomišwa thwii letlalong go efoga phišo ya letšatši.
Sekgopha ferox se gola gabotse go tšwa peung, eupša tswadišo ya go dirala go tšwa lehlomeng mo ke e tumilego kudu. Mehlare e me nnyane e bjalollwa ka morago ga mengwaga ye mebedi le matlakala a bunwa morago ga mengwaga ye mehlano.
Sebjalo se gola ka bošoka ka kakaretšo ya bophara bja madulo, go tšwa go borwabodikela bja Kapa go ya KwaZulu-Natala Dinagagare eupša Sekgopha ferox kgauswi le toropo ya Borwa bja Kapa ya Albertinia di bunwa go tšwa go bobedi go tše di bjalwago le tše di melago nageng.
Go aka ba 50ha ya Sekgopha Vera (Sekgopha barbadensis) se bjalwa polaseng ka profenseng ya Limpopo mola Sekgopha ferox gantšhi se bunwa ke balemirui ka Borwa bja le Bohlabela bja Kapa.
Molaetša wa Temoša Kalafong
Tshedimošo ke ya mabaka a tša thuto le tša tshedimošo fela gomme e ka se hlathollwe bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ya go ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo ye e abiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.
Translated by
Lawrence Ndou