Kakaretso ya Meroho ya Setso Afrika Borwa

© Chris Daly

Leha ho hlokomolohile le ho sebetsa tlasa susumetso Afrika Borwa, meroho ya setso eka kopanya mefuta e fapaneng ya tsamaiso ya dipolasi, hoetsa ka bokgoni bohle hore tshirelletsehe le ho thusa ho fokotsa bofuma, le ho phahamisa palo ya lekeno le ho ntshetsa pele bophelo bo bottle bathing. Dijo tsa setso dikgola ho amohela tikoloho e sehloho, ho sentse ho ikamahantswe le maemo a teng Afrika Borwa (haholo kgolong e hlaha) mme dimoo ho ikamanya le maemo asa lokang a sehlaiswa. Ho tlatsetsa tsena tsohle, dijalo tsena entse ele karolo engwe ya dibaka tse mabapi setso le bochaba. Lekala la meroho Afrika, le bolela ho mekgupi ya mefuta ya dijalo jwalo ka lekala la meroho ke ba selehae Afrika Borwa.

Lekalana la meroho e nka karolo letsatsi le letsatsi ka phepo ya seratswana hotswa palong ya dimilione ya mAfrika Borwa mme ba ruile ka phepoetshwanang le diaha mmele tsa A le aene. Dikutwana tsa lekgala, dipalesa le ditholwana tse nnyane di sebediswa jwalo ka meroho. Dijana dika lokiswa hotswa bonngwe ba meroho kappa hotswa kopanong ya mefuta e fapaneng ya dijalo. Oka kopana tatso, disebediswa tse jwalo ka ditamati, eiye, matokomane dika sebediswa. Boholo ba dijalo tsena ke bohlaha ba ho kotulwa, leha bonnyane tseding dintse di hlaolwa, boholo ho tsisitsa malapa a mahaeng. Hajwale, ba khansele ya dipatlisiso tsa temo e etsa ka Natal ho phahamisa kgolo le ho sebedisa meroho le dihwai, basadi le dihlopha ba tlokotsing. Porojeke ya diphuputso keba ARC e tobane le ho tswellisa hlaolo e bonahalang ho kengwa tshebetsong, phahamiso ya ho jala le mekga ya ho kotula, ho lekanyetsa metsi le hlaiso ya manyolo, sehlahiswa se secha e hlaisa le mobu-metsi - le tekanyo.

Lesedi lena letla sebediswa ho akaretsadihwai tataisong ya sehlaiswa sa lekala la meroho Afrika. Diphuputso tsa thuto dilepa tse latelang dijalong Amaranta Semela sekho Khokhoras Moritiwabosiu Mekopu le lehapu le babang Erekisi Amadumbe Amaranta, Khokhoras le semela sa sekho ke Makala a meroho ya setso dijalong ka phepo e hodimo le bohato bo hodimo ka kalsiamo, aene, diahammele A le C. Amaranta le Khokhorasdi ruile ka di poroteini le faeba. Lehahole jwalo, dijalo tsena di lebeha ele tse tlase tsamaisong ya dimela le kgolo e futsanhileng ya mobu, dipatlisiso di bontsha hore ho eketsa manyolo ho thusa mobu hore o rue le hontsa dijalo tse ntle

Amaranta

©Dinesh Valke
Boholo ba palo ya dimela tsa setso e holing hotlowa ho 30 cm hoya ho 2 m ka ho phahama. Makala a manyane, mekgahlelo ya kgolo le ho jala di sebediswa jwalo ka metoho. Peo dia phewa jwalo ka dijo thollo, fatshe hoya ho folouru le ho omella. Kutu le Makala a fatshe mme a sebediswa jwalo ka senifi. Hara matekwane ohle ao a shejwang jwalo ka Makala a meroho Afrika Borwa, amaranta enale tshusumetso e ntle jwalo ka semela se ntshetsang pele moruo.

Semela sa Sekho

Dimela tsa meriana enang le Makala ameriri le dikutu, semela sa sekho Makala e kare a kompone-jwalo ka menwana letsohong ha a sebediswa a sale manyane. Ka nako tse ding ho baba, ke moo eka phewang ka lebese le tamati mme ya fepelwa jwalo ka sepinichi, ho oketsa tatso dijong tsa hao.

Khokhoras

Yona e tsebahala elesehlaiswa sa Majuta. Semela sena ke sa selemo ka malongwana a masehla a manyane. Khokhoras e phehwang, enale botshwareo bo bosesanyane e tshwanang le Okra. Ho fokotsa bosesanyane baekhaboneiti ya sota di tshelwa ka metsing a pheyang.

Seriti sa Bosiu

Seriti sa bosiu ke moriana o holing hoya ho 75 cm ka bolele mme e tsebahala ka bonyane, hokganya, tholwana e perese le botsho, eo eka jowang ele foreshe fela hangata e ebediswa bakeng la jeme. Tholwana e tala enale chefu. Makala le bonyane bo thunyang fela Makala aka jowa antes ale matala.

Mekopu le Hobaba ha Lehapu

Makala a mekopu le ho baba ha lehapu, a sebediswa jwalo ka makalana a meroho. Ditho tsa lelapa, dimela tsena di tshawna le sefate sa morara mme ha ngata di sebediswa ho tsamaisa matekwane ha a lengwa. Le temo e hlaha Makala, hothunya, malomo le bonyane ba ditholwana di phehwa ha hontse ho hadikwa peo tse tsebahalang jwalo ka seneke.

Dierekisi

©Jud McCranie

Dierekisi ke semela sa lekala le dijalo tseo eleng tsa setso Afrika. Bobedi bo foreshe bamakala le peo dijewa jwalo ka meroho, leha dimela ka kakaretso di sebediswa ele dijo tsa diphoofolo, ekaba tse foreshe kapa sileiji. Dierekisi dika sebediswa jwalo ka folouru ho bakale ho tsamaiswa ha nama jwalo ka kgoho. Dierekisi di phahame ka poroteini (18-35%) le khabohaedreiti (50-65%) le diaha mmele B.

Amadumbe

©David J. Stang
Amadumbe eo ebitswang taro, ke mmetso wa moroho eo tsebahalang ka tapole ya toropika. Hae amanngwe le tapole e tsebahalang, amadumbe e nalemmetso ya setache mme e phehwa jwalo ka Makala le malomo a ithabisa jwalo ka moroho o motala haholo holo Bophirima ba Afrika.

Translated by Sebongile Sonopo