Tinhlobo tema Persimmon

© Louise Brodie

Ema Persimmon Lalinyiwe

Emapersimmon sitselo lesidliwako setihlahla kuntalelo ye Diospyros kumnndeni we Ebenaceae. Leligama lelitsi Diospyros lichamuka ku Greek yamandvulo, lekuchaza kutsi “sitselo lesimnandzi”. Le persimmon yase America (D. virginiana) ikhula kusuka eGulf estates enyakatfo kuya enkhabeni ye Pennsylvania ne nkhaba ye Illinois. Lesitselo sinebubanti lobumasentimitha lamatsatfu kuya kulasihlanu, kuvame kutsi sincishiswe, bese libala libovu lotopele kuya kububendze. Titselo letiningi tetfwele tinhlavu letiningana letinkhulu. Tinhlobo letiningi letinkhulu sitiphiwe emagama phindze tikhokha titjalo letinccane phindze tilinywa ngekwentsengo.

Le persimmon lebanti kakhulu lelinywako yi persimmon yase Asia, iDiospyros kaki noma Sitselo se Kaki. Le persimmon yase Asia noma Japan iyimvelaphi yase China, lapho ilinywe khona iminyaka futsi netitjalo letehlukene letingetulu kwetinkhulungwane letimbili letiphilako. Isakateke eKorea nase Japan iminyaka leminingi kadzeni lapho titjalo letengetiwe tatikhuliswa phindze tisakatwe ngaphesheya ngesikhatsi sandvulo ngabo 19.

Ema persimmons akhokhwa kutihlahla letilahlekelwa ngemacembe futsi ngaphambi kwekulahlekelwa ngemacembe ato lamadze, lasasikhumba, lamanyatelako, emacembe lasaluhlata epersimmon lagucuka abe ngumtfubi lokhanyako kanye na orange lotopele,  ngaphambi angenele ebusika. Letihlahla letilinyiwe tiyancutfwa ngemnyaka kepha umatishiywa tingakancutfwa, letihlahla tingahluma tibe ngu 10 m ngekuya eetulu. Letihlahla ticala kukhokha sitselo ngemuva kweminyaka lemitsatfu, kepha tigcine tifike etfubeni leligcwele ngemuva kweminyaka lesiphohlongo kantsi nemphio legadziwe yemphilo yesihlahla ihambela kuminyaka lengemashumi lamane. Kukhokhwa lokusetulu lokuhambela kumahekitha lamashumi lasihlamu ngemathani sekubhaliwe kuletinye tingadze tetitselo letikahle kakhulu.

Timbale tivela ngesikhatsi sasentfwasahlobo kantsi Sitselo se Kaki sivutfwa ngekukhula kwaso ekupheleni kweLikwindla. Lesitselo setinhlobo letiningi letehlukene siyehluka kulo orange lokhanyako kuya ku orange lotopele. Tiphindze tehluke ngelinani kusuka ku 1.5 kuya kumasentimitha layimfica ngebubanti kantsi nekuma kwawo kuhluka kusuka ekucisheni kuba yindingilizi kanye nekuma kwelitsanga. leSitselo se Kaki lesikhicitwa kakhulu sipatalele kancane ngasetulu kanye nasentasi kanye nesimo lesisabhokisi phindze linekuma njengelitamatisi. Lesikhuma sakhona sitsambile futsi siyadleka, futsi lesitselo sinelibala lelikhanyako leli orange.

emaPersimmon Lamengakunye naLangakemi Ngakunye

Ema persimmon ahlele ngeticheme letimbili, lawo lakhokha titselo letimangakunye kuze kufike kuvutfwa lokutsambile naleto titselo tato tingakemi ngakunye tingadliwa nasetivutsiwe njengelihhabhula. Le persimmon levama kukhicitwa, Sitslo se Kaki ngemapersimmon lemengakunye. Lesitselo sidzinga inchubo yekuvunwa nga gesi kwentela kususa lokuma ngakunye kulesitselo ngaphambi lesitselo sidliwe phindze simakethwe. Lesitselo nasivunwa, sime ngakunye phindze asidliwa ngenca yesikhumba lesinsundvu lesisesigabeni lesiphakeme, kepha lenanchubo ikhulisa lesitselo phindze isigucule sibe sitselo lesimnandzi nasidliwa.

Sitsi lesitselo nasesipakishiwe sitsatfwa kumbe ngegesi ye ethylene noma icarbon dioxide ngekwelashwa lokukhweshile kwetigaba emahora lasikhatsi noma tinsuku, kushiyane ngeluhlobo lwekunakekelwa. Laba bogesi labatiwako futsi loku kunakekelwa akusiko lokulimata batsengi. Lokunakwa ngalogesi kususa letigaba letisetulu tesikhumba lesinsundvu kulesitselo phindze kukhokhe lokucinile, titselo telizinga leliphakeme letinejelly lesacinacinile, sinongo lesinongotelako, kanye nelibala lelihle leli orange lelilungele kumakethwa.

Sigaba semaNutrition

©Louise Brodie

Sitselo se Kaki sinavitamin B2 lovutsiwe (riboflavin) na Vitamin B1 (ithiamin) phindze ipakishwe ne carotenoids, letatelwa kusebenta lokucondzile kwato ekwehliseni ingoti yesifo senhlitiyo kanye nesifo samdlavuza lesitsite. Lesitselo sitfwele ifibre lekabili naloko kutfolwe kumahhabhula phindze kutfwele tintfo letifna ne calcium, iron kanye ne magnesium.

Translated by Phindile Malotana