Di-Persimmon tse Lengweng
Di-persimmon ke ditholwana tse jowang tsa difate tsa sehlopha sa Diospyros mokgahlelong wa Ebenaceae. Lentswe lena Diospyros le tswa puong ya boholoholo ya Segirike, le bolelang “tholwana ya bomodimo”. Persimmon ya Amerika (D. virginiana), e holela Gulf leboya ho ya bohareng ba Pennsylvania le bohareng ba Illinois. Tholwana e bophara ba 3 ho ya ho 5 cm, hangata e bataletse, ka mmala o bofubedu bo tebileng ho ya ho o maroon. Boholo ba ditholwana bo na le dipeo tse mmalwa tse bataletseng. Mefuta e mmalwa e phahameng e reilwe mabitso mme e atitsitswe le ho lengwa bakeng sa kgwebo.
Di-persimmon tse lengwang ka ho fetisisa ke tsa Asia, Diospyros Kaki kapa Kaki Fruit. Persimmon ya Asia kapa Japan ke tholwana ya China ka tlholeho, moo e lenngweng ka mengwahakgolo mme ho na le mefuta ya dimela e fetang dikete tse pedi. E ile ya atela Korea le Japan dilemo tse ngata tse fetileng moo dimela tsa sethathong di ileng tsa ntshetswa pele mme tsa atela matjhabeng mongwahakgolong wa 19.
Di-persimmon di mela difateng tse mahlaku a hlohlorehang mme pele di lahlehelwa ke mahlaku a tsona a malelele, mahlaku a kang letlalo, a benyang mmala o botala bo bolou a fetoha ho ba mmala o bosehla bo kganyang haholo le mmala wa lamunu o tebileng, pele a wa ka mariha. Difate tse lenngweng di faolwa selemo le selemo empa ebang di ka tlohelwa di sa faolwa, difate di ka hola ho fihlela bophahamong ba 10 m. Ditholwana di qala ho beha kamora dilemo tse tharo, empa di beha ka botlalo kamora dilemo tse robedi mme tebello ya bophelo ba difate tse phetseng hantle e ka ba dilemo tse 40. Tjhai e ntle e fihlang ho ditone tse 50 hektareng e le nngwe e ne e hatiswe ho a mang a masimo a hlahisang ka bokgabane.
Dipalesa di ba teng ka nako ya selemo mme tholwana ya Kaki e butswa mafelong a lehwetla. Mefuta ya ditholwana e fapana ho tloha ho mmala wa lamunu o mosehla ho ya ho o lamunu o bofubedu bo tebileng. Di boetse di fapana hape ka boholo ho tloha ho 1.5 ho ya ho 9 cm ka bophara mme dibopeho tsa tsona di fapana ho tloha ho sedikadikwe ho ya ho o motopo le sebopeho sa mokopu. Ditholwana tse hlahiswang haholo tsa Kaki di bataletse hanyane ka hodimo le ka fatshe, ka mahlakore e kang kgutlo-nne mme di na le sebopeho ekareng ke sa tamati e kgolo. Letlalo le boreledi ebile le a jeha, mme tholwana di na le mmala o hlakileng wa lamunu.
Di-Persimmon tse Bohale le tse Seng Bohale
Di-persimmon di arotswe ka mekgahlelo e mmedi e akaretsang, tse behang ditholwana tse bohale ho fihlela di butswitse haholo le tseo ditholwana tsa teng di seng bohale. Di-persimmon tse seng bohale di ka jowa di butswitse jwaloka apole. Di-persimmon tse hlahiswang haholo, tholwana ya Kaki ke persimmon e bohale. Tholwana ena e hloka tshebetso ya kamora kotulo ya gase e le ho tlosa bohale tholwaneng pele e ka jeha le ho rekiswa. Ha tholwana e kotulwa, e bohale ebile ha e jehe ka lebaka la tannin e hodimo, empa tshebetso ena e hodisa tholwana mme e e fetola ho ba tholwana e hlabosang e tswekere.
Hang ha tholwana e se e phuthetswe e sebetswa ka gase ya ethylene kapa carbon dioxide ka diphaposing tse ikgethang nako ya dihora kapa matsatsi, ho ya mokgwa wa tshebetso. Digase tsena ka bobedi di tlwaelehile mme tshebetso ena ha e kotsi ho bareki. Tshebetso ka gase e tlosa tannin e ngata e tholwaneng mme e hlahisa tholwana e tiileng, e boleng bo hodimo e nang le sebopeho se kang jeli, tatso e tswekere, le mmala o motle wa lamunu o loketseng thekiso.
Boleng ba Phepo
Tholwana ya Kaki e ruile ka vithamin B2 (riboflavin) le vithamin B1 (thiamin) mme e na le carotenoids tse ngata, tse tsejwang ka ho theola kotsi ya lefu la pelo le mefuta e itseng ya mofetshe. Tholwana e na le fibre e menahaneng habedi ho na le e fumanwang diapoleng mme e boetse e na le calcium, iron le magnesium.
Translated by Maletsatsi Sejake