Ijusi yeTitselo neTibhidvo

©Joanna Slodownik

Ijusi yetitselo ne tibhidvo kudzala ngisho kunekulima ucobolwako. Bantfu labatingelako sebacokelele titselo letivutsiwe ngetindlela letimelula letakhiwe kutintfo letiphilakuletinye kanye nekuhambisa lokumelula letitselo letivutsiwe, kukhokhe ijusi phindze kuvame kubilisa (njenge liwayini) noma kuhlanganisa (fana ne vinegar) umkhicito.

Nelithuluzi lekwakha lelisetulu kwefika tindlela letiphakeme kakhulu tekukhokha ijusi kantsi futsi ngaloku, kwekwetfwala kwashintja phindze kwakhula.

Kwakhiwa kwe jusi namuhla kufaka tindlela tekulima letinakekelako, kunakekela lokuhle kwekuvuna letitselo netibhidvo, kuhloba lokukahle kanye nekucoceka kwekudla kanye nekupakishwa, kuvalelwa, kugcinwa kanye nekuhanjiswa.

Titselo letatiwako tejusi yesitselo ngema orintji, emahhabhula, emagilebisi naphayinaphu. Ijusi yatamatisi kanye nekuhlanganiswa kwematamatisi ngetulu kwemaphesenthi lamashumi layimfica enhlobo ejusi lengasiyo.

Ijusi eNingizimu Afrika

E-Ningizimu Afrika, le South African Fruit Juice Association (SAFJA) isekela lokusungulwa kanye nekuboniswa kwelitiko lejusi yetitselo eNingizimu Afrika phindze kufise kukhulisa lokudliwa kwemikhicito kanye nekugcugcutela lokukhula kwalelitiko.

I-Ningizimu Afrika yakha lokungaba ngemathani langu 1 million (tigidzi) tetitselo letinsha tibe ngumkhicito wejusi lelapho ijusi yelihhabhula kanye neli orintji ngukona kukhicitwa kakhulu. Letinye titselo letisetjentiselwa ijusi eNingizimu Afrika ngemagilebisi, phayinaphu, mangoza kanye netitselo letifana nemapears kanye nemampentjisi.

Ekuhambeleni kumajusi langu 40% ase Ningizimu Afrika lahanjiswako kuya kumave lamanye lase Afrika, nalamanye layakumave langaphesheya kubatsengi mhlabawonkhe ngendlela yekutsengwa ngeliningi kanjalo nangetindlela tekupakhishwa kwasetitolo letinkhulu.

Umkhicito weJusi yeMhlaba

Umkhicito wejusi yemhlaba sewukhule ngekuhamba kwemnyaka lowengcile ngekukhulisa emave lafakela ngetulu kwemaphesenthi lamashumi lasitfupha ngekuhambisa ijusi yetitselo. Loku kufaka iVietnam (emajusi etitselo letisendzaweni leshisako kanye nejusi yephayinaphu), iGibhithe (ijusi yeli orintji), emaPhilippines (emanti ecoconut kanye nejusi leyakhiwe yephayinaphu) ne Peru (emajusi etitselo tendzawo leshisako kufana ne passion fruit).

Nomakunjhalo, iNdiya nguyiyne yesibili mhlabawonkhe-lenkhulu ngetitselo kanye netibhidvo, kepha lokucatjangwako lokungu 1.5% lokusetjentiswa ekukhiciteni phindze kucatjangwa kutsi kungaba ngu 20% lolahlekako ngenca yekonakala.

eEurope nguyona lenkhulu ngekungenisa (55%) ngejusi yetitselo kanye ne Central ne Eastern Europe kanjalo ne Poland lekhula njengalehambisa ijusi.

I-Brazil, lekunguyona iyinkhulu ngekukhicita lokunongotelako, iphindze nguyona lekhicita kakhulu mhlabawonkhe phindze ibalelwe ku 25% ngemkhicito wemhlabawonkhe. I-USA yesibili kumakethe yejusi lenongotelako. Umkhicito we orange jusi wacatjangelwa kutsi ungehla nga 24% kuya 1.6 million ngemathani (2017/18) njengemphumela wekushoda kwema orintji ngekukhicita eBrazil nase United States.

I-China ne Poland ngubona basetulu ngekunika ijusi yelihhabhula ibe iJalimani iyinkhulu ngekungenisa ijus yelihhabhula. I-Argentina nguyona ihamba phambili ngekukhokha ijusi yeligilebisi emhlabeni.

I-Poland nguyona ikhicita emaraspberry lamcoka, emablackberry (emagungumence lamunyama), blackcurrant ne Aronia pulp ne puree, lesetjentiswa ekukhiciteni umkhicito we jusi lebitwa nge superfruit.

Emajusi latse gcagca njengejusi yamangoza, lihwabhu kanye ne kiwi abangulatiwako kakhulu phindze yintfo lenkhulako kulabo labadla tibhidvo sebatfole kukhula kujusi yetibhidvo kuhlangana neticadzi, beetroot, icucumber, spinach, ikale, iparsley kanye nalamanye emacembe kanye netibhidvo.

Tintfo Letinhle Ngekwenta Ijusi

Ngaphandle kwekuba yindlela yetintfo letinatfwako, ijusi yetitselo inika emavitamin kanye nemamineral kufaka vitamin B ma C, ifolate, potassium kanye ne antioxidant ekudleni. Ijusi ingaphidze ihlanganiswe phindze ivusetelwe ngemanutrients noma iphytochemical kwentela kukhulisa emanutrition. Kuvame kutsi, kuhlanganiswa kwejusi yetitselo kuvelele kahle kune jusi yalesitselo sodvwa phindze kutsandzeke kunekudla lesitselo sona sonkhe.

Kwenta ijusi ngulenye indlela yekuhambisa titselo letimbi naletime kabi letingeke tilungele noma letingeke tibukeke kahle kutsi tingatsengiswa etitolo.

Ngekwengeta, kwenta ijusi kungangeta lizinga epulazini futsi yindlela yekuhambisa lokukhicitwe kwabakuningi. Kungahle, nomakunjalo, kudzinge tintfo letengetiwe kanjalo nendzawo yekugcinela, kuphola, kukhicita kanye netindzawo tekupakishela.

Translated by Phindile Malotana