Setlogo sa nneete sa blackberries ga se tsebagale ka lebaka la gore go na le mehuta ye mentši yeo e fapafapanego ye tšweleditšwego lefaseng ka moka. Mohuta yo tšwago Eurasia le North America di šomišitšwe ka pela ke Magerika le Maroma le ke Americans bjalo ka dijo, dihlare le dye.
Kgetho ya ditlabakelo tšs dibjalo e thomile ka gare ga 1800. Mola tšweletšo yona e ile ya thoma go tuma go thekišo ya gae ka 1900s.
Tšweletšo ya Boditšhabatšhaba
Mo mengwageng ye mmalwa ye e fetilego, tšweletšo ya blackberry e be e ntše e oketšega gore e kgone go ba maemong a nyakego ye golago. Se se hlohloleditšwe ke batho ba maphelo bao ba bego ba hlohleletša bareki go ja dikenywa tše foresee go fetiša. Nyako le yona e be e ntše e gola ka lebaka la gore blackberries ke dinolo tše bonolo ebile di dira gore go be bonolo go dira dijo tša difihlolo bjalo ka Cereals le yoghurts.
Tlhabollo ya mehutahuta ye mefsa e thuša batšweletši go fihlelela ditebelelo tša bareki ka go kaonafatša tatso, dikarabo tša tšweletšo, shelflife le boleng bja thetlwa. United States, Europe le Mexico ke dinaga tše kgolo tša tšweletšo.
Tšweletšo ya Selegae
Tšweletšo ya blackberry ke ye nnyane ka mo Afrika Borwa gomme go kakanywa gore go tla dula ka tsela ye mo mengwageng ye mmalwa ye e tlago. Ye nngwe ya ditlhohlo tše kgolo kudu go ya ka intastering ke gore mehuta yeo e bjalwago go ya lokela diromelwantle. Le ge go le bjalo, mehutahuta ye mefsa e ba gona yeo e tla kgonago go thuša go rarolla taba ye.
Tšweletšo
Blackberries di atlega ka mmung wa fase, wo se nago meetse, wa go ba le esiti le dibola gomme gabjale di tšweletšwa ka mo Kapa Bodikela, Freistata, Leboa-Bodikela, Gauteng le Limpopo. Palo e ka bago 80% ya dibjalo e tšweletšwa ka gare ga mesela, mola tše dingwe di tšweletšwa ka mašemong ao a bulegilego.
Sehla sa Tšweletšo
Blackberries ke dikenywa tša selemo, gomme sehla sa tšweletšo ka mo Afrika Borwa se thoma ka Nofemere go ya ka lefelo la tšweletšo le mohuta.
Mehuta
Go bjalwa mehutahuta ya go fapana, go na le mehuta ya go gola ka go ya fase, le mehuta ye e fapanego ya thorniness. Mehuta ya go gola ka godimothwii gantši e a tonya ebile e tiile go feta mehuta ya go gola go ya fase.
Dibjalo tša Blackberry di tšea mengwaga ye meraro go gola le go tšwela pele go tšweletša mengwaga ye lesomepedi. Ka 2018, 52% ya blackberries tšeo di bjetšwego ka mo Afrika Borwa di be di le ka fase ga mengwaga ye meraro gomme palo ya go feta 40% di be di feta mengwaga ye šupa, bjalo ka ge go ile gwa bontšhwa ke SA Berry Producers Association.
Dithekišo
SA Berry Producers Association e bolela gore Afrika Borwa e tšweleditše ditone tše e ka bago 225 tša dithetlwa ka 2018, 48% e ile ya romelwa ntle, 41% e ile ya rekišwa ka nageng gomme 11% ya sepedišwa. 90% ya diromelwantle di ile Yuropa gomme tše dingwe ile go Middle East.
Tšhomišo
Blackberries di tšewa bjalo ka dijo tša maemo a godimo, ka lebaka la dibithamini, A, C le E, diminerale, tša go swana le potasiamo, maknisiamo le kalasiamo, gammogo le tlhale le antioxidants. Diphepo tše ka moka di dumelwa go thuša go thibelo malwetši a pelo.
Blackberries di jewa di le tše tala, di ka šomišwa go paka, di ka kgahlwa goba di ka šomišwa ka gare ga desserts, ditodi, diteye, yoghurts le jamo. Go thwe medu e thuša go alafa letšhologo le dysentery. Mola tša ditšweletšwa ditodi tšona go bolelwa gore di šireletša kgahlanong le tshenyego ya letlalo.
Molaetša wa Temoša Kalafong
Tshedimošo ke ya mabaka a tša thuto le tša tshedimošo fela gomme e ka se hlathollwe bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ya go ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo ye e abiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.
Translated by Lebogang Sewela