Manko ke ye nngwe ya dienywa tša go tlwalega tša go fapana lefaseng ka tšweletšo ye e lebišitšwego ka Asia, kudukudu ka India le China. Ka Aforika Borwa, tšweletšo ya dimanko e thomile ka ditikolong tša molatšatši ka Porofenseng ya Limpopo gomme e phatlaladitšwe go akaretša tšweletšo ya puno ya morago tikologong ye e omilego, ye e borutho ya Clanwilliam ya ka Kapa Bodikela.
Ditikologo tša Tšweletšo ya Manko ka Aforika Borwa
Dimanko tša ka Aforika Borwa gantšhi di bjalwa ka ditikologong tša leboa-bohlabela tša naga. Dibjalo tša manko ka Limpopo di kwetšwa ka ditikologong tša Soutpansberg, Leboa, Bogareng le Borwa bja Letaba, Hoedspruit gotee le Trichardsdal le Ofcolaco.
Dibjalo tša manko ka Mpumalanga di hwetšwa ka ditikologong tša Komatipoort le Onderberg tša Malelane. Gape dimanko di bjalwa ka Porofenseng ya KwaZulu-Natala gomme dihektare tše di ka bago tše 100 di bjetšwe ka tikologong ye borutho ya Clanwilliam ka Kapa Bodikela. Dimanko tše tša ka Kapa Bodikela di phatlalatša sehla sa manko ka Aforika Borwa go ya ka morago Mopitlo.
Sehla sa Manko ka Aforika Borwa
Dimanko ke dienywa tša selemo gomme go ba gona go thoma ka mafelelong a Dibatsela ka porofenseng ya Limpopo ka tikologong ya Malelane ka mehuta ye e fapanego ya Tommy Atkins. Tikologo ya Hoedspruit ya Limpopo ke tikologo ya konokono ya tšweletšo le puno ye e thomago ka bogare bja Manthole gomme se ya mafelelong a kgwedi ya Hlakola. Clanwilliam ka Kapa Bodikela ke tikologo ya morago bjale ya tšweletšo ka sehla sa manko se se thomago bogareng bja Dibokwana le go feletša ka mafalelong a Mopitlo le ka morago mohuta wa Keitt.
Tšweletšo ya Lefase ya Manko
Dimanko di tšweletšwa dinageng tše 90 gomme e ka ba 80% ya tšweletšo e tšwa ke batšweletši ba bagolo ba lesome. Batšweletši ba ka godimo ke India, China, Thailand, Pakistan, Mexico, Indonesia, Brazil, Philippines, Bangladesh le Nigeria. India ke motšweletši wa ka godimo wa dimanko ka 40% gomme e latele ke China ka 11%.
Dipalopalo di bontšhitše gore India e rometše ntle go feta fela ditone tše 49 000 ka 2017/18 gomme tšweletšo ya manko ka India ka 2019 e be e lekanyetšwa go ba 70% go ya fase ka lebaka la maemo a bosa a fase ka nako ya sehla sa go ntšha matšoba ka Pherikgong.
Le ge e gore USA ga se motšweletši wa godimo, e be e le moetapele mehuteng ya mehlare ye ya manko ye e kaone ya kgwebo e bile ke moromelateng o mogolo wa dimanko lefaseng.
Dipalopalo tša Tšweletšo ya Manko
Dimanko di phuthelwa ka mabokosong 4kg go ya mmarakeng wa thomelontle gomme gantšhi a rometswentle. Bokaaka bjo bonnyane bo a fofšwa go ya ka India, mmaraka o moswa wa thomelontle ka Aforika Borwa.
E ka ba 37% ya tšweletšo ya Aforika Borwa ya manko e rekišwa mo gae bjalo ka dienywa tša go lewa di le foreše gomme 16% ye nngwe e šomišetšwa matutu. Atšha e monyela 28.5 ye nngwe ya mmaraka wa tšweletšo ya manko o motala o tšweletšwa ka Aforika Borwa, ge 10% e šomišetšwa go omiša. Fela, 6% ya tšweletšo ya manko ya Aforika Borwa e ne ya romelwantle ka sehla sa 2018/19.
Ka 2018/19, diromelwantle go ya Bohlabela Bogare di tšere maikarabelo a 53% ya dimanko kamoka tše rometšwegontle tša Aforika Borwa. Thomelontle ya Aforika (gantšhi Botswana le Ghana) di tšere maikarabelo a 17% e le Russia le 6% ya Netherland ya thomelontle ya dimanko tša Aforika Borwa.
Aforika Borwa ga se motlišateng o mogolo wa dimanko. Diromelwantle gantšhi di tšwa ka Mozambique e lego 68% le Zimbabwe.
Translated by Lawrence Ndou