Dipiere di tšweleditšwe go diketekete tša mengwaga ebile di be di bitšwa mpho ya badimo” ka mo Homer’s Odyssey. Legato le na le mehuta ye masomepedi gomme seripa se ka hwetšwa ka mo Yuropa, ka Leboa la Afrika le Asia Minor, le seripa se sengwe ka mo Asia. Di hlomile dihlopha tše pedi tše dingwe tša dipiere, ya letlalo le boleta European Pyrus communis le ya letlalo le thata Asiatic pears, principally Pyrus pyrifoli..
Ka tlwaelo piere e sepela ka morago ga apola gobane ka lebaka la mathata a go fa mebaraka dipiere tša butšwa. Le ge go le bjalo, tšweletšo ya dibjalo e bile le maemo a godmo mo mengwageng ye mmalwa ye e fetilego, gomme e tliša dienywa tša boleng bjo bo sa fetogego.
Tšweletšo ya Lefase ka Bophara
China ke motšweletši yo mogolo wa dipiere le moromedi wa dipire, ka palo ye lekango 70% ya palomoka ya tšweletšo mo lefaseng le 18% ya diromelwantle ka 2018, bjalo ka ge go bonwe ka Tridge. Argentina, United States le Italy gore ke batšweletši ba bararo ba babagolo ka morago ga China. Argentina e tšea 3.3%; United States 2.7% fela le Italy 2.7% ya palomoka ya tšweletšo ya lefase.
Netherlands, Argentina le Afrika Borwa e be e le dinaga tše tharo tše kgolo tša diromela ntle ka morago ga China ka 2018, Netherlands e be le 14%, Argentina e be le 13.7% gomme Afrika Borwa e le 10.4% ya palomoka ya diromelwantle.
Tšweletšo ya Afrika Borwa
Dipiere di tlišitšwego go Afrika Borwa ke khamphani ya Dutch East India ka fase ga taolo ya Jan Van Riebeeck. Ka gare ga lengwalo la 19 Aprele 1665, Van Riebeeck o ngwadile gore boso bja Kapa bo be bo se botse go bjala merogo ngwaga wo o fetilego, eupša “beine e kgonne go atlega” diapola tše masometharo di ile tša topiwa tšwa go mehlare ye selelago le dipiere tše pedi.
Mohlare wo monngwe wa setlogo wa saffron wo o be o bjetšwe ka nako ya Van Riebeeck o be o ntše o gola ka mo serapaneng ka 2019. Go šireletša bohwa, Kgoro ya diphaka Toropokgolo ya Cape Town gammogo le Tru-Cape ba ile ba tšweletša khopi ya mohlare gomme e be ba bjala dipeu tše mpsha kgauswi le motswadi wa mohlare ka 2015.
Mmele wa Intasteri
Batšweletši ba dienywa tša Pome ka mo Afrika Borwa ba emelwa ke Hortgro Pome, yeo e bego e tsebja bjalo ka South African Apple and Pear Producers Association. Mmele o hlomilwe ka 1970, go tšwetša pele le go šireletša dikgahlego ya batšweletši ba diapola, gomme ka morago, le batšweletši bja dipiere.
Kgatelopele ya Dinyakišišo
Katlego e kgolo ya intasteri e tlile ka tlhabollo ya Forelle Early Market Access Programme (FEMA), fao Ngaka Ian Crouch a thopilego sefoka sa Hortgro Researcher of theYear ka 2015. Pele ga fao dipiere tša Forelle e be tšweletšo ya go opiša hlogo. E be e ba that age e bunwa ka pele goba e hlaselwa ke mealiness ge a bunwa ka morago ga nako.
Go rarolla bothata bjo, Ngaka Ian o ile a šišinya gore dipiere tša forelle di swarwe go swana le diapola. Ka fao mo legatong la tšea buna dipiere ka pela, di tlogelwa ka mehlareng dibeke tše pedi goba tše tharo, gomme se se be se hlolago gore dienywa tša gona di butšwe gabotse ebile di be bose ka nako ya puno. Tšwelo pele ya go butšwa e a thibelwa ka morago ga puno ka tirišo ya 1-methylcylopropene (MCP), yeo e hwetšagalago mo kgwebong ka mo nageng bjalo ka SmartFreshSM go tloga ka 2002.
Lenaneo le bolokile intasteri makgolo a dimilione tša diranta gomme le dumeletše balemi go romela dipiere tša FEMA ka dibeke tše senyane ka pejana. Lenaneo le le tlišitšw menyetla ye mefsa ya mebaraka ya balemi ka go tsebagatša maitemogelo a mafsa go ja dipiere, go tšwa go dipiere ‘tše boleta tša go ba le todi’ go ya go tšs go ‘tia tša go tanta’. Di nyakego kudu ka mo Middle East le dinaga tše dingwe tša Yuropa.
Translated by Lebogang Sewela