Indasteri ya oli ya mohlware e sa le ye nnyane kudu gomme e ka ba le kabo mo nyakegong ye e ka bago ya boraro ya Aforika Borwa, le ge go le bjalo re iša setšweletšwa sona se go ya go dinageng tše dingwe tša boagišane.
Mohlware e bjalwa ka seatla gomme e ntšhiwa ka mekgwa ya sebjalebjale. Bontšhi bja batšweletši ba oli ya mohlware ka Aforika borwa ba aba setšweletšwa sa boleng bja godimo kudu bja ‘mokgwa wa bothiki’, kudukudu bja boleng bjo sekilego bjo oketšegilego.
Mehutahuta ya Oli ya Mehlware
Le ge e le gore go na le makgolo a mehutahuta ya mehlare ya mehlware, mehutahuta ya mohlware e kgethilwe mo lenaneong la mehlware goba go dira oli go ya ka poelo ya go bona, diteng tša oli, bogolo bja mohlware le tatso, nako ya go butšwa le dintlha tše dingwe.
Mehutahuta ya oli ye e šomišwago ka Aforika Borwa e akaretša Frantoio (dihektare tše 747), Coratina (dihektare tše – dipšalo di oketšegile ka 56% go tšwa ka 2012 go ya ka 2018) le FS18 yeo dipšalo le tšona di oketšegilego ka 35% go ya dihektareng tše 231 go ya ka nako ye tee.
Dipšalo tša mehutahuta ye megolo ya Aforika Borwa Frantoio di fokotšegile ka 15% mola dibjalo tše ntšhi tše mpsha di a bjalwa, le ge e le gore dihektare tše mmalwa oli ya mohlware ye nngwe le ye nngwe ye ‘Mpsha’ ya mehutahuta ka Aforika Borwa – mehutahuta ye e bjadilwego go tšwa ka 2012 go iša pele - e akaretša Picual (hektare tše 78), Arbequina (hektare tše 54) le Koroneiki (dihektare tše 52).
Mehutahuta ye mengwe le ye mengwe e na le sebopego sa tatso ya moswananoši le dithoto tša khemikhale. Gantšhi dioli tša mehlware go tšwa mehutahuteng ya go fapana e a kopanywa go hlola sebopego sa tatso ye e itšego. Go fa mohlala, Arbequina ya boenywa e a lebogega ka bokoko bja yona, bobotoro, monkgo wa tatso wa go šišinya apole le athitšhouku e na le maemo a fase a go baba le bonoko. Ka go fapana, Frantoio ke ya monkgo kudu, ka diphopholego tše tala le tatso ya boswikiri ga nnyane, pheleletšo ka go baba le dintlha tše fitlhegilego tša bonoko. Dioli tše dingwe di a ratwa ka bobjang le dinoutse tša bopherefere; mehlala ke Koroneiki le Manzanillo.
Thekišo ya Oli ya Mohlware
Ka Aforika Borwa, gantšhi go hweditše gore go tšwa dinageng tša ka ntle dioli tša mohlware tše sekilego tše okeditšwego di theko ye fase go feta dioli tša Afrika Borwa tša go swana le tše ka boleng. Karien Bezuidenhout molaodi wa SA Olive o hlaloša gore batšweletši ba ka EU ba šomiša motšhene wa go buna gomme ba amogela thušo ya mmušo, yeo e thušago tšweletšo ya dioli tša bona.
Ka Aforika Borwa, mehlware e bunwa ka seatla, seo se hlolago koketšo ya theko ya tšweletšo. Go bohlokwa go lemoga gore dioli tša go tlišwa go tšwa dinageng tša ka ntle ka EU goba felo gongwe go la kgaolo ya Leboa (moo dihla di fapanego le tša ka Aforika Borwa) di tšweletšwa ka sehla se se ‘fetilego’, mola dioli tša mohlware tša ka Aforika Borwa di tšweleditšwego sehleng sa gonabjale le bjale, di le forešenyana.
Translated by Lawrence Ndou