Maatla a Matšoba a Richtersveld

Mmete wa Mmala

©David Fleminger

Tše di ntšhi di ngwadilwe ka kgahlišo ya matšoba a sethokgwa yeo e fetolago bofase bja Namaqualand bja go oma go ba mmete wa mmala ka seruthwana. Go bolela nnete, e kgona go romela bontšhi bja bangwadi go dihlaselo tša boreti bja dipoleleo tše di tlwaegilego tšeo di le mollwaneng wa bogaswi. Le ge go le bjalo, ke dirilwe ka dilo tša go tiya, gomme ke tla dira ka maatla go tšwela pele gor kudu gomme se e seemo se boele sekeng.
Le ge go le bjalo, sehla sa matšoba ka Namaqualand se kgahliša kudu e bile ke se se golo kudu. Ka mantšu a mangwe, ke go thuynya ga go ba maleba. Eupša se se hlolago tiragalo ya semaka ye ya tlhago le gore ke ka lebaka la eng e fela ka pela?

Leano la go Kgotlelela

©David Fleminger

Gabotse, botse, diphedi tša dimela ka moka ka Namaqualand di tšweleditše leano la go kgona go kgotlelela ka pula e e fase.
Tša go mamiwa di boloka meetse ka matlakaleng a tšona goba dikutung, digwere di boloka meetse ka dithong tša ka fase ga mabu.
Tše dingwe (go swana le mehlare le mašokošokwane) di godiša medu e e tibilego goba go ithibelela ka ditseleng tša meetse. Eupša tša ka ngwaga o mongwe le o mongwe (tšeo di akaretšago lapa la daisy) di na le mokgwa wo o fapanego.
Ka morago ga dipula tša marega, dibjalo tše di bohlale tše di gola ka pela; go mela, go thunya, di wiša dipeu tša tšona gomme di hwe ka moka ka sebaka sa dibeke fela.
Dipeu bjalo di leta mo mabung gore pula ye e nago gabotse, ka gore bjalo ka ge leboo le thoma gape.
Dipeu tše dingwe di ka kgotlelela mengwaga ye mentšhi go fihla ka tlase ga mabu, go fihlela ge go na le pula ye e lekanego go di kgodiša ka bophelo gape.
Ka fao, ge dipula tša marega di bile tše botse, dibeke tše di mmalwa ka morago sebaka se beilwe gore thunya ga mohlakanelwa wa serolane, botšhweu, mmala wa namune le wo moperese wa matšoba ao a tla swara tebelego ya mahlo le lethabo le moya. Le bontšhi bja matšoba a a bonalang bja makatša.

Go Fapana

©David Fleminger

Le ge go le bjalo, Hendrik Van Zijl, yo mongwe wa ditsebi tša dibjalo e bego a dula ka lefelong la Nieuwoudtville, o bolela gore ga se fela mabapi le dinomoro.
O dumela gore ke mehuta ya go fapana ya diphedi tšeo di dirago gore ke matšoba a bontšhe a makatša bjalo.
Ka moka ga yona, go na le mehuta ye e ka bago 3000 ya dimela tše di thunyago ka Namaqualand, tše dingwe tša tšona di sa hwetšagaleng kudu goba di nyakile go fela.
Ka fao, ge o tloga o nyaka go ba molebeledi wa matšoba, o swanetše go ithuta, gomme wa hwetša tlhahlo ya matšoba pele ga ge o thoma go otlela ka lefelong. Ka morago ga tše ka moka, go na le mohola go tseba go tšwa go lapa la molalatladi le lapa la gago la daisy.

Go Foka ke Phefšana

Ka go mela mmogo ka moka, dimilione tša matšoba ao a fokang ke phefšana a hlobogile go hwetša go dulafatšwa ke kabelo ye e fase ya dikhunkhwane tša maleba.
Se se lebiša go phadišano ye e maatla gomme sephide se sengwe le se sengwe sa sebjalo se tšweleditše ditsela tša go sa swane le tše dingwe tša go goga mohuta wa tšona wa didulafatši.
Tše dintšhi di tshepa taetšo ye kgolo ya go bontšha, ya dihlogo tša matšoba ka mebala ya kgogedi ye serolane, bošweu, bokhwibidu le mmala wa namune. Dihlogo tša matšoba a mantšhi a vygie di a phatsima ka botse, di goketša dikhunkhwane ka gare ka maatla a ona a go phatsima ka mmala o mo perese.
Godimo ga moo, dihlogo tša matšoba a mangwe di tšweleditše maswao a a swanang le dikhunkhwane tše di itšego, tšeo go ka di diragalago gore di goketše bomata ba bona goba tša go ja modula. Dikgogolaboloko tša kgabo, go fa mohlala, di rata go šomiša dihlogo tša matšoba o di-daisy bjalo ka polatefomo ya go goelana.
Go latela go kgokologa ka moduleng go khupetša dikhunkhwane ka ona, seo e le go, peu ya bonna ya sebjalo, eo di ka e rwalago go tloga fao ge di tšwela pele ka ge di etela matšoba a mangwe. Ka fao, go hlohleletša šedi ya bafsa ba barati ba dikgogolaboloko, mehuta ya diphedi tše mmalwa tša Gazania di tšweleditše maswao ao a dirago okare ke dikgogolaboloko tša kgabo le basadi.
Go swana le se, Ntšhi ya Nose e gogela ke dintlha tša go phatsima go dikologa hlogo ya Kgogolaboloka ya go sa theiwa leina ga botse ya Dasy, yeo e bontšhago seetša se bjalo ka sa go tšwa mmeleng wa Ntšhi ya Nose ya gabo yona.

Ka Kwano

Mehuta ya dimela tše dingwe e fetogile ka kwano le didulafatši, di tšweletša matšoba a dibopego tšeo di swanago ka noši go ya ka thutoditho le bašomi mmogo bao e sego ba go swana.
Go fa mohlala, diphedi tše dingwe tša Pelargoniums le Irises di tšweleditše matšoba a ma sesane a digwere ao a lekanago fela dikaralo tša melomo tša mohuta o mo tee go e mebedi ya maleba ya dintšhi tša go bofana mapheko. Bolela ka ga ba boima go e hwetša.
Bjale, ka polelo ye ka moka ya bogaswi bja tswalo, o sa sepela o beya kgopolo ya gore ke ka seleteng sa Namaqualand ka moka se apesitšwego ka di-daisy tša go tšwa lebotong le lengwe go ya go le lengwe. Eupša, matšoba a na le go tšwelela ka sehlophana sa mehlare le digaswa.
Ka fao, go ya ka seleteng ka moka, gantšhi o tla bona mafela a aroganego a matšoba a mebala a golago ka tsela ye nngwe ya mmala o mo lenaga le le tsootho.
Le ge e le bogareng bja dinaga tša matšoba, tšhemo ye e tee e ka ba e khupeditšwe ke mmala, mola ye nngwe e ka bonala e sena le hlogo ye e tee ya letšoba.

Translated by Lawrence Ndou