Mafelo a Maleba a go Bona Matšoba ka Richtersveld

Khupetšo ya Motheo ya Lefase

Phatlalatšo ya matšoba ye e sa tsepamago e hlotšwe ke dintlha tše mmalwa, go akaretšwa le popego ya mmu, dipeu tše di fokilwego ke phefo go di phatlalatša, dithemperetšha tša dihla ka moka, dipaterone tša pula, tikologo le tše dingwe tše re ka se di kgonego. Ka fao, nakong ya sehla sa matšoba, o swanetše go dikologa o otlela ga nnyane go hwetša mafelo a kaone, e ka ba go ya ka bontšhi, phapano goba go sa hwetšagale bonolo. Nyakwa ye e ka ba ya go lapiusa kudu gomme boeti wo mongwe le wo mongwe o bonala a na le potšišo e tee fela mo molomong wa gagwe, ‘moo’ e lego lefelo le le botse go bona matšoba ke lefe?’.
Go ka swana le go nyaka Ditau ka Serapeng sa diphoofolo sa Kruger, ka ntle le gore matšoba ga a je baeti ba ka Japane. Selo se tee o swanetšego go se lemoga gore matšoba a na le gore a gole mo lefaseng leo le kgoreleditšwego moo e lego gore dimela tše di hlongweng botse di tlošitšwego goba di fokoditšwe. Se ka tlwaelo se diragala ka mo mašemong a be a šomišetšwa diphoofolo tšeo di fulago goba mašemo ao a sa šomišwego ao a bego a bjetšwe, eupša ga se a ka a kotulwa, ka dinako tše dingwe a bitšwa ‘mašemo a kgale’. Se ke ka lebaka la gore matšoba ke karolo ya seo se bitšwago khupetšo ya motheo, diphedi tša dibjalo tša mathomo tša go gola ga mo lefasegn le le sa tšwang go fetolwa.
Ge naga e ka ba e tlogetšwe sebaka se se telele, e tla laolwa ke dihlare le mašokošokwane (khupetšo ya bobedi ya lefase) gomme matšoba a ka se be le sekgoba sa go gola ge dibjalo tša bobedi di thomile go mela. Ka fao, mafelo a le go maleba a go bona matšoba ke nageng ya polase ye e limilwego gomem ya tlogelwa e le bjalo, nageng ya phulo le dibetše tše di sa fetolwago tša thoko ga pata.
Bjalo ka mohlala, lekola lefelo le humilego ka mehlolo ya matšoba ka Polaseng ya Matjiesfontein, kgauswi le Nieuwoudtville, yeo e latelago okgwa o bonolo kudu wa go hlohleletša tshepedišo ye. Sephiri, ba re, se ka tsela ye e latelago: dinku di a dumelelwa go tsena ka mašemong mafelelong a Lewedi go fula matšoba a omilego le ‘mis’ (di dira kgwebo ya tšona,). Diruiwa di a ntšhiwa ka Hlakola go fa dibjalo sebaka sa go ikhutša le bjale, ka Phato/ Lewedi, matšoba a tšwelela gape. Serapana sa matšoba a lešoka sa Skilpad ka Phakeng ya Bosetšhaba ya Namaqua e šomiša mokgwa wa go swana le wo, eupša go bjalo gabotse le gona go tla šoma.

Translated by Lawrence Ndou