Tindzhawu ta Kahle to Vona Mabilomu e Richtersveld

Swisirhelela Misava

©David Fleminger
Ku hangalaka ka mabilomu loku ko saseka ku vangiwa hi swivangelo swo hlaya, leswikatsaka xivumbeko xa misava, ku hunga ka moya wunga wona lowu hangalasaka mbewu ya mabilomu, maxelo, ndlela leyi mpfula yinisaka xiswona, mbango naswin’wana. Se, hi nguva ya mabilomu, kufanele kufamba famba nyana kuva u kuma ndzhawu yoyima hikona laha ungata vona kahle mabilomu lawa, kungava kuri hi mhaka ya kutala ka wona, kuhambanana kumbe kukala ka tinxaka tinwana. Leswi hinkwaswo swinga ku tekela nkarhi naswona mupfhumba un’wana na un’wana u languteka ari na xivutiso xin’we ntsena kuxivutisa, ‘xana hiyihi ndzhawu yakahle ku vona mabilomu?’.
Leswi aswi hambananga naku lavana na tinghala e ntangeni wa Kruger Park, swohambana iku mabilomu aya dyi vapfhumba vama Japanese. Lexi ufaneleke ku xitiva hileswaku mabilomu ya mila eka ndzhawu leyinga kavanyetiwa laha swimilani swin’wana swinga susiwa kumbe ku hungutiwa. Leswi switala kuhumelela eka mapurasi lawa yatirhisiwaka ku byisa swifuwo kumbe lawa yangaha tirhisiweki kumbe kurimiwile kutani kungaha byariwi nchumu laha yavuriwaka ‘oldfields’.
Leswi swivangiwa hikuva mabilomu kuri xiphemu xa leswi milaka emisaveni, swimilani swosungula ku mila endzhaku kaloko kurimiwile. Loko kuriku misava yoleyo yi tshikiwe nkarhi woleha, yitatala swihlahla naku tlhuma hi nhova leswivulaka leswaku mabilomu ayangevi na ndzhawu yo mila eka yona. Se, tindzhawu takahle taku vona mabilomu uri eka tona hilaha ku ydaka swifuwo, madyelo ya swifuwo kumbe e tlhelo ka patu laha kunga tsakeriweki hi vanhu.
Tani hi xikombiso, tekela enhlokweni ndzhawu yohlamarisa ya mabilomu leyinga fuwa swinene yale purasini ra Matjiesfontein Farm, kusuhi nale Nieuwoudtville, leswi landzelelaka ndlela yo olova yaku hlohletela ntirho lowu. Xihundla xa kona, vavula leswaku, swihi ndlela leyi: tinyimpfu tinghenisiwa e nsin’wini emakumu ka nhweti ya September kuva tiyadya mabilomu lawa yanga oma kutani ‘mis’, (tisiya vulongo). Swifuwo leswi swi humesiwa hi nhweti ya March kuva swinyika nkarhi eka swimilani swiwisa kutani, hi August/September, mabilomu ya huma nakambe. Xirhapa xa Skilpad wildflower entangeni wa Namaqua National Park nayona yitirhisa maendlelo lawa ya fanaka, kambe kurimiwa kahle switirha kahle ngopfu.

Translated by Ike Ngobeni