Kakaretšo ka ga Letšhisi

© Louise Brodie
Leina la tša mahlale: Lactuta Sativa
Leina la go tlwaelega: Letšhisi
Go naganwa gore Letšhisi e tlhotšwe mo dikarolo tša Asia, eupša BaEgepeta ba dumelwa go ba mathomo go thoma go bjala sebjalo sa go mehlodi ya tlhago le tatso ya go baba ya mohuta wa tlhago wa mathomo.
Lehono letšhisi e tšweletšwago lefaseng ka bophara mo mašemong ao a bulegilego le ka gare ga. Moya wa go laolwa mo tšweletšo ya dikhaponetaeoksaetee e ntše e le botse go kabo ye e tšwelago pele ebile e holegile ka Suphamakete ya letšhisi yeo e nyakego diletšhisi tše hlwekilego le ka nako ya go tšweletša mo mabenkeleng ka nako ye telele.
Batšweletši ba ba golo ba sa go tšweletša letšhisi tša mo tšhemong ya go bulega gomme ba tšweleditše kabo ya diketane go netefatša boleng le maemo.

Tlhalošo ya Sebjalo

Letšhisi e na le thito ya e kopano ye ka bago 10 cm go tloga moo swirl ya matlakala a golago bjalo ka kgwele ye e tiilego ya meetse, matlakala a crunchy goba matlakala a hlephilego a beago a yona matlakala ka gare a rosette, matalakala a boleta, matlakala goba fene ya dithendara, matalakala a masese a interlocking. Ke sebjalo se huetšwago gabonolo le matlakala a yona a senyega ka pele, ka baka la mateng a yona a meetse a godimo. Gantši medu a ka godimo ga 20 go 30 cm ya mmu ka fao dibjalo le tšona di huetšwa tlhaelo ya meetse. Sebjalo sa letšhisi se huetšwa tšhwane gannyane.

Tšhomišo

Letšhisi gantši šomišwa go dira ka salate le disangwetše.

Dinyakwa tša Mmu le Peakanyo

Letšhisi e dira kaone mo mabung wa seloko o omilego le maemo a godimo a dibodi. PH ya mmu e swanetše go ba magareng ga 6 le 7. Go tšea dišupommu pele ga nako ya pšalo gore di sekasekwe ke laporathoring ya maleba.
Kgwedi e tee ya pele ga pšalo beakanya mmu wa tšweletšo ka go lokiša bokaakang bja phepo ya mmu le tekano ya pH ka tlalaletšo ya kalaka mo amabung wa esiti le tlalaletšo ya dibodi goba manyora. Hlakanya tše ka gare ga 300 mm godimo gam mu wa 400 mm.
Ge o dira dipeakanyo tša mafelelo tša mo bekeng e tee pele ga pšalo, o lokele monontšha wa pele ga pšalo le dintlha tše di nyakegago ka godimo 20 cm le 30 cm ya mmu ka go šomiša rotavator goba disc harrow go hlakanya phepo bjalo ka ge se dirišwa gape go tloša makwate mmung. Tshepedišo e šoma gape bjalo ka taolongwang ya semotšhene. Kgonthiša gore direi tša dibjalo le diloto le lekane le gore mmu o lekane ebile e hlwekile. Se se netefatša gore dipeu tša letšhisi tše nnyane di kgone go bjalwa ka go lekana go netefatša gore di mela ka go swana, le kgolo le tlhabollo. E fa gape le seloto se se botse ge go bjala dibjalo tše nanana.
Batšweletši ba bantši ba lokela mathopo a nošetšo a diphaephe ka gare goba mo mepete ya peu le go bjala direi tše di šireletšago mmu ka polastiki go thibela mengwang le go fokotša moyafalo. Dibjalwana tše nanana e be di bjalwa mo dibjalong tša šireletšago tša polastiki.

Boso

Mehuta ka moka ya letšhisi e holka boso bjo fodilego gomme di dira kaone mo dithemperetšheng tša sehla sa go mela ga di le gare ga 15°C le 22°C. Ge dithemperetšha di fihla 28°C le godimo di hlola dibjalo go gola le go enya peu ka lebelo pele ga ge dihlogo le matlakala a loketa o puna.

Dikhalthiba

Ye ke mehuta ye menne ye kgolo ya letšhisi le mehuta ye mmalwa ya dikhalthiba tša yona.
Iceberg lettuces: Aviram, Commander, Del Oro, Del Rio, Empire 2000, Frosty, Great Lakes, Summer Gold, Tropical Emperor, Victory, Winter Crisp le Winter Supreme.
Butter lettuces: All Year Round, Bibb, Boston le Kragramer Sommer.
Romaine lettuces: Green Forest, Green Towers, Ideal, Jericho, Nautilus, Plato le Rubicon.
Loose leaf lettuces: Grand Rapids, Merlot, Oakleaf, Red sail, Red Fire, Ruby le Simpson
Go na le dikhalthiba tše dingwe, ye nngwe le ye nngwe ka dintlha tša yona tše nnoši le mekgwa ya tšweletšo. Go kaone go kgopela keletšo ya balemiši le bareki ka ga di ditšweletšwa tše nyakegago mo mmarakeng le gore mehuta ye kaone ke efe mo maemo.

Translated by Lebogang Sewela