Moapei wa Sefora, confectioner le distiller, Nicolas-Francois Appert, o bonwa bjalo ka Tate wa canning, go lebogwa tlhamo ya gagwe ya pabalelo ya dijo. Lota Appert o tlhamile ditšhitswana bjalo ka phetolo ya sefoka sa francs seo se filwego ke Napoleon Bonaparte ka 12 000 go mang le mang yo a ka hlomago poloko ya dijo ya sešole sa gagwe mo nakong ye telele ya ntwa.
Ka lebaka la hlokego ya thekgo ya saense ya poloko ya dijo le bacteriologu go tšeere Appert mengwaga ye lesomenne ho hwetša tharollo. Bontši bja diteko tša gagwe di be di theilwe godimo ga hwekišo ya dijo le go boloka dijo ka gare ga dibjana tše tiilego.
Appert, ga se a tsena sekolo, o ile a bula faporiki ya mathomo ya canning mo lefaseng ka mo Massy ka 1804 ebile o thopile sefoka sa Bonaparte ka 1810, ka morago ga go phatlalatša dinyakišišo tša gagwe mo Le Livre de tous les Menages, ou l’Art de Conserver Pendant Plesieurs Annees Toutes les Substances Animales et Vegetables (The Art of Preserving All Kinds of Animal and Vegetable Substances for Several Years).
Ka nako yela go be go tšea diiri tše hlano go hwekiša tšweletšo, di be di bewa ka mabotlelo a digalase, di emišwa ka dikhurumelo, e be di gatelelwa ka gare ga meetse a go fiša. Mapotlelo a be a tswalelwa ka le dikhurumelo le wax.
Appert ga se a kwešiša ka botlalo gore ke ka lebaka la eng tshepetšo ye e be e thuša go thibela bodilego, lebaka le ile la tšwelela ka morago ga seripa sa ngwagakgolo, ka morago ga ge Louis Pasteur a utolla kamano magareng ga dimaekropo le tshenyo ya dijo.
Mathomong, go be go šomišwa fela dikhontheina tša galase go boloka, eupša dikhontheina tša galase di ila tša fedišwa, gwa šomišwa ditšhelo tša tšhipi; ge merchant wa Seisimane, Peter durand ka 1810, a ile a gana dithini. Lehono, ditšhitswana di kgona go boloka dijo go feta mengwaga ye meraro, di fokotša tshenyo ebile di dumela bareki go ipshina ka dienywa tša bona ka nako efe goba efe ya ngwaga.
Mmaraka wa Ditšhitswana wa Boditšhabatšhaba
Tšhomišo ya dijo tša ka gare ga can e swanetše go oketšega ka kelo ya 3.8% ka ngwaga go fihlela mohola wa 118 pilione USD ke 2023, bjalo ka ge go kgopelwa ke Global Canned Food Market – Growth, Trends and Forecast (2018 - 2023). Mmaraka o tletše ka basepediši ba mmalwa, bao ba rekišago ditšweletšwa tša bona go kgabaganya lefase.
Tlhabollo ka tša bolekaneng ke gore dikhamphani di leke diphuthelo kudukudu BPA-free. BPA e emetše Bisphenol A, leinagokwa leo le amanago le mathata a maphelo gammogo le maitshwaro a ga bana.
Ntle le se, basepediši ba leka diresipi tše mpšha go rarolla dipelaelo ka ga diteng tša swikiri ka gare ga ditšhitswana tša dienywa.
Translated by Lebogang Sewela