Ukuvumela umkhanyo
Ngalala embhedenami ngakoropana ngirephelelwise buhlungu. Lapho ngekumbeni enzima leyo, ngavumela ubumnyama obungaphakathi kwami bona bukhuphuke bungigandelele ngathatha isiqunto sokobana ngiqede ipilwami. Indlela elula bekuzokuba kulala esporweni sestimela esasise duze kwekhaya eKhayelitsha ngilinde bona istimela size.
Ekugcineni ngizokuphumula. Kodwana khange kwenzeke ngombana, ngomzuzu loyo indodana yami uAntony weza wakokoda ebadini lami, wangitjhugulula umkhumbulo unomphela ngokufuna ukuzibulala kwami. Kwakungonyaka ka-2001,besele kusikhathi eside ngingarhoni ukwenza litho, ngaphandle kokulila, ngiragele phambili ngilile khulu.
Ngasele ngidinwe buhlungu ebesele ngibuzwe iminyaka eminengi. Gade sele ngingasayifuni ipilo le ka Alicia Mdaka, nekuyipilo ebengeze azikhethela yona, nagade anikezwe ithuba lokuzikhethela. Ngangiyihloye yoke, begodu ngizihloyile ngokubhajwa kiyo kodwana gade ngingayiboni enye indlela.
Khenambona umma?
Njeke ngalodlhela ibadi langaphambili, ngavala amarhadeni, ngazifihla ebumnyameni bendlwami. Ngezwa evesdereni ilizwi laka Antony akhuluma nomakhelwani wethu, nekungumma omdala ibizo lakhe engililibeleko kwanjesi.’Khange ubone umma?’ Wabuza. ‘Awa,’ waphendula umma omdala.
’Ngibone abentwana, uThuthukani noJuliette, baya eskolweni, kodwana lokha. Angazi bona ukuphi.’ ‘Kulungile ngimthengele iimpoto namapani amatjha, ’watjho njalo, ilizwi lakhe lilula kwangathi yoke into ephasinapha ilungile. ’Ngizame ibadi lakhe kodwana lilodlhelwe. Ngicabanga bona ngizokuphula ingidi, ukwenzela bona ngifake iimpoto namapani la ngaphakathi, ngizalilungisa nangiqedako.’ Lokho kwangenza bona ngigijimele ebadini ngiyolilodlhulula.
Nangabe uzoliphula kubhedere ngimphulele umsebenzi ngikhambe ngiyokubulunga ibadi lami. 'Awa, ungaphuli litho, ngiyakuvulela, ngamrhuwelela, ngavula.' Wangiqala kanye ubuso bami obuvuvukileko wangibuza wathi, ’mma kwenzenjani ulilelani?’ Kwafanela bona ngimtjele. Kibo boke ubudisi bemndeninami u Anthony wayelinga ngamandla ukungirhelebha. Lokha nakahlala nami, gade enzela abentwana ukudla kwekuseni, alethe nemadlana ekhaya lokha nakasebenzako.
Unehliziyo ehle begodu ngiyamathemba. ‘Anthony, angirhoni ukuragela phambili,’ Ngatjho njalo. Ayisekho enye indlela ebhedere engiyibonako ngaphandle kokobana ngilandele amadodakazami. Ngifuna ukuba nawo, ngifuna ukuya endaweni ebhedere. ‘Angazi bona ngikutjele njani ngendlela ehle –ngilele lapha nje ngiqabanga endlela engizokuqeda ngayo koke lokhu.’ 'Wathatha isandla sami, wangidosa waya nami esofeni, kwathi sele sihlezi phasi wangiqala enhlavini zamehlo, khange awabalekise nakancani’Uyazi bona yini?' Watjho njalo.
Wabandakanyeka engozini yekoloyi kathathu, walimala kizo zoke, kodwana uZimu wakubulunga. Wafa ihlangothi amahlandla amathathu nalapho uZimu wakubulunga. Uyazi bona kungebanga lani? Kungombana khabe azi bona ngelinye ilanga uzokuthatha abodadwethu bobabili uPrudence no Olive batjhiye abantwababo ngemva, begodu ufuna bona wena utlhogomele abantwanabo. Bayakutlhoga, mma.
’Nawungabatjhiya nje, kuzokwenzakalani ngabo? Kungaba yinto embi khulu. Kufanele bona ulise ukuqabanga ngendlela le.’ Amezwakhe afana nokobana ungithele ngamanzi amakhaza, angithusa angenza bona ngivuke, enhlungwini zami, abontwabontwanami banyamela ngemva komkhumbulwami. Kodwana gade baphila, lokha nangifisa bona ngingasaphili-ngawo woke amathemba nokusaba ngazikhumbula mina ngisakhula.
’Asithandaze,’ Saguqa phasi gamadolo salila, salila ngitjela uZimu koke okusehlizwenami. Emaphethelweni, uAnthony wathi, Amen.’ Wajikela ngakimi. 'Mma,ungasayenza into le, ngiyakurabhela.
Ngiyakubawa ungasayiqabanga godu.' Ngavula ibadi langaphambili, ngavula namarhadeni ukungenisa umkhanyo. Ngagcina ukulila mzwanokho. Sele kuphele iminyaka eminengi ngingasafuni ukuzibulala begodu izinto zisese budisi khulu.
Ngisasela amapele angirhelebha ekugandelelekeni ngokomkhumbulo malanga woke, ngisela godu namapele akhandela bona ngingabanjwa bulwelwe bokufa ihlangothi godu. Kodwana amalanga la amapele, akusiwo wodwa enza bona ngirhone ukuragela phambili.
Amalanga la abogogwaba bayazi bona kwenzakalani emaphilweni wethu, begodu sirhelebhana kobana siqine, esontweni nehlanganweni esiyitlame soke, i-Grandmothers Against Poverty and Aids, esiyibiza i-Gapa. Abodwadwethu behlangano ye-Gapa bakhulumisana nami bangiduduze.
Nagade kungasi ngabo, ngabe sele ngafa nje; akunakuzaza ngalokho. Simndeni omkhulu wabogogo esisekelanako, sisusa ukugandeleleka ngokomkhumbulo, begodu sifundisana ukuhleka godu.
Translated by Busisiwe Skhosana