Afuywa njani Amadada

©Marinda Louw

Ukufuya amadada eSewula Africa, afuyelwa ukukhiqiza inyama kusese lirhwebo elincani, kodwana elikhulako eSewula Africa. Iintjhijilo, ezingavela zihlobana nokutlhogonyelwa kwamalwelwe (khulukhulu wenyoni) ukuthuthuka kwemmarga kanye nephaliswano irhwebeli elinayo, elenziwa yinyama ethunyelwa eSewula Africa ivela eenarheni zangaphandle.

Ukufuywa kwamadada, afuyelwa amasibawo kuhlukile kunalokha nakafuyelwa ukukhiqiza inyama. Ilwazi elingaphasi litjheja kancani, kobana inyama ikhiqizwa njani, begodu liqala nokuqakatheka kokupha amadada amanzi, kungayi nokobana iplasi litjheje bona likhiqizani.

Isistimu Yokufuya Amadada

Bambalwa abafuyi abafuye amadada, bawafuyele ukukhiqiza inyama eSewula Africa, khulukhulu laba abafuya ngaphandle nangaphakathi.

Amadada angafuywa endaweni ekulu, engendlini njengenarheni ye-Europe kanye ne-UK, lapha bafuyi bawo batlhoga kobana babe nemetheriyali edosa amakaka wawo kanye namanzi avulekileko. Enarheni ye-USA, amadada afuyelwa ngendlini esikhathini esinengi, begodu ifluru bayenza nge-slat esivumela kobana amakaka wamadada aphumele ngaphandle.

E-Sewula Africa, amadada afuyelwe inyama akhiqiza amaplasini akhiqiza ifuyo emhlobohlobo, begodu kunehlanganisela yendawo engaphakathi, nengaphandle lapha agezela khona, nalapha adlela khona. Okutjho bona, amadada amadala, atjhaphulukile kobana angagelagela ngaphandle, bekazume ukudla. Kodwana amancani anemveke ezingaphasi kwzintathu, akakhitjhwela ngaphandle, aze aqine ngokwaneleko kobana angaya ngaphandle.

Amadada angeniswa ngendlini ebusuku, ngebanga lokobana akukafaneli abanjwe lilothe, kanye nezinye iinlwane eziwazumako kanye nabogalajani.

Amadada Namanzi

©Marinda Louw

Abakhiqizi bawo, batjhwenyekile ngefuyo le, begodu kutlhogeka kobana bawatholele amanzi amahle ahlwengekileko. Ukukhandela amabhakutheriya kanye nobujamo obumanzi, obungarholela okobaneni abanjwe bulwelwe benyawo, kodwana kutlhogeka kobana, bawaphe amanzi amanengi ukuwavumela kobana adude.

Akawaseli kwaphela kodwana ahlamba nakiwo. Amanzi, awarhelebha ukulungisa ukutjhisa emzimbeni lokha nakutjhisako nalokha nakagandeleleko ngokomkhumbulo. Ukungezelela, amadada athembele emanzini, ekobaneni amasiba wawo angonakali, begodu amanzi enza bona amahlwewo kanye nempumulo zihlale zihlwengekile ngokobana afake iinhloko zawo emanzini.

Amadada asela amanzi amanengi, lokha nakadlako, begodu njengokobana irhubhululo litjho, athanda amanzi avulekileko. Ngebanga lokobana asela amanzi amanengi, akaka amakaka amamanzi. Lokhu kurholela ekutheni kufuneke imetheriyali enengi ebamba amakaka wawo lapha amadada la, ahlezi khona. Ukusebenzisa insalela zengodo, ezisala lokha nakusarhwako kuyasebenza, kodwana ungasebenzisi iinqephu ezikulu zengodo ngombana lokho kungawasika iinyawo. Imibhede emanzi ingasetjenziswa njengekhompowusti lapha kutjalwe imirorho yekhaya nanyana eplasini.

Ukufuya Amadada

Ukufuya amadada ngomqopho wokukhiqiza inyama yawo, kungathengwa kowafuyako nanyana engafuyelwa emaplasini. Kuvame bona amadada afuyiweko angahlatjwa ngebanga lokobana aba madala khulu kobana angakhiqiza inyama yekhwalithi. 

Ukugonywa kwamadada, agonyelwa ubulwelwe be-Newcastle kuyaphakanyiswa, nanyana angabasebhodulukweni lapha avunyelwe ukuzulazula khona nalapha kungaseyjenziswa khona khulu amakhemikhali. U-Dr Andrew van Wijk, ongudorhodere wenkukhu, ubike bona amadad avamise kobana abe nomgomani wenyoni, begodu angatjengisi amatjhwayo.

Amadadana ahlala eendaweni abekwa kizo isikhathi esingaba zimveke ezintathu, lokha aphiwa ukudla okukhethekileko okufana nama-pellet. Amanzi afretjhi kanye nensetjenziswa zokuwaseza amanzi ezifretjhi ziqakathekile kanye nama-bell drinkers aba mahle lokha nakasetjenziselwa ukukhandela amadadana ekobaneni adlale ngemanzini.

Amasiba wamadadana akakavikeli emanzini ngokuzeleko, begodu nange angena ngemanzini, angathamba khulu, abebudisi okungenza bona amadoda aminze.

Ngemva kwemveke ezintathu, ukudla kwawo kuyatjhugululwa, aphiwe ama-pellet begodu amadoda ayavunyelwa kobana angakhamba ayokududa nanyana atjhagale ngaphandle. Ukudla kwawo, kutlhogeka kobana kungezelelwe nemirorho. Amadada alungile kobana angahlatjwa ngemva kwamalanga ayi-49 ukuya kwayi-52 nanyana lokha nakanobudisi obuyi-2.3 nanyana -3.2, okuya ngokobana abulili buphi. Aphiwa ukudla okuyi-2.9 lokha nakanobudisi obuyi-1 kg.

Iindleko ezinengi ezibakhona lokha nakufuywa amadada kubalwa hlangana amadadana, iimbaseli, ukudla kanye nendleko zebuhlabelo zokuwahlaba.

Translated by Busisiwe Skhosana