Temothuo ya lepelepele kudukudu tšweletšo ya nama ke intasteri ye nnyane ka Aforika Borwa. Ditlhohlo tšeo di ka tšwelelago gi amana le taolo ya malwetši (kudukudu mpshikela wa dinonyana), tlhabollo ya mmaraka, le phadišano kgahlanong le ditšweletšwa tša go tšwa dinageng tša ka ntle.
Temothuo ya mapelepele le tšweletšo ya mafofa ke tshepedišo ya bolemirui bjo bo kgethegilegilego bja tšweletšo ya nama. Tshedimošo ye ka fase ka boripana e lebelela tšweletšong ya nama le go ba ledihlagelelo tše bohlokwa tša meetse a mapelepele, go sa lebelelwe karolo ya tšweletšo ya polase.
Ditshepedišo tša Temothuo ya Lepelepele
Mapelepele a nama a ruiwa ka batšweletši ba se ba kae fela ka Aforika Borwa, kudu le kopanyo ya ditshepedišo tša ka gare le tša ka ntle.
Mapelepele a ka lemoruwa ka bontšhi ka gare ga didirišwa tša ka ntlong tše kgolo tša go swana le tša Yuropa fao balemirui ba swanetše go fana ka ditlabakelo tša ditlakala (sedirišwa se se rotšwego go mona mantle) le phihlelelo ya meetse a bulegilego. Ka Amerika, mapelepele ka bontšhi a ruiwa ka dintlong tše di nago le mabato go dumelela mantle go wela ka fase le go tlošwa.
Ka Aforika Borwa, mapelepele a nama gantšhi a tšweletšwa ka ditshepedišong tša temothuo ya ka ntle - kopanyo ya ka gare le ka mafelong a ka ntle a go hlapa le go fula. Ka tlwaelo, se se ra gore mapelepele a magolo a lokologile go sepela ka ntle, go hlapa le go fula, eupša mapelepele a ma nnyane ka fase ga dibeke tše tharo a bewa le go fepwa ka ntlong go fihla ge a le maatla go sepela ka ntle.
Mapelepele a tlišwa bošego bjalo ka tšhireletšo kgahlanong le maemo a go tonya, dibatana, le bohodu.
Mapelepele le Meetse
Batšweletši bao ba amegago le maphelo a botse a diruiwa tša bona ba swanetše go lebelela kopanyo ya methopo ya meetse ye e swanetšego le go hlweka. Se ke go fokotša kgolo ya ditwatši le maemo a go koloba a ka feletšago bolwetšing bja maoto eupša e sa kgona go aba meetse a a lekanego go dumelela goitokiša le go hlapa.
Mapelepele ke dinonyana tša meetse tšeo di hlokago meetse. E sego fela go nwa eupša gape go ihlwekiša le go hlapa. Meetse gape a šomišwa go laola themphereitšha ka dinakong tša kgatelelo ya monagano le phišo. Godimo ga moo, mapelepele a ithekga ka meetse go boloka mafofa a tšona ka maemong a mabotse le go swara mahlo a tšona le dinko di hlwekile ka go inela ka fase ga meetse.
Mapelepele a nwa meetse a mantšhi ge a ja, le bjalo ka dinyakišišo di bontšhitše, a rata go dira se mo mothopong wa meetse a bulegilego. Ka lebaka la go nwa meetse a mantšhi a tšona, dithorwana tša mapelepele a na le go ba a kolobilego. Se se feletša mo hlokagalong ya didirišwa tše di lekanego tša go mona ka gare ga dipene tša tšona tše ka gare ga ntlo. Bupi bja mapolanka bo abelana go mona go go šomago gabotse monoleng o montšhi, le ge go le bjalo, seke wa šomiša diripo tša dikota tše di kgolo bjalo ka ge se se ka gobatša maoto a tšona a sephara. Malao a kolobilego a ka šomišwa bjalo ka manyoro ka dirapaneng tša ka gae goba ka polaseng.
Go Dira Temothuo ka Mapelepele
Mapelepele a ma nnyane temothuo ya nama a ka rekwa go tšwa ka batswadišing goba a ka tswaditšwa ka polaseng. Ka tlwaelo, mapelepele a go tšweletšwa ga a bolawele mmaraka wa go rekiša ka ge a tšofetše ka lebaka la tšweletšo ya nama.
Moento wa mapelepele a ma nnyane kgahlanong le bolwetši bja Newcastle o a kgothaletšwa, le ka mafelong ao dinonyana di sepelang ka bolologi le ditshepedišong tša dikhemikhale di a lekanyetšwa. Ngaka Andrew van Wijk, ngaka ya diphoofolo ya diruiwa tša maphego, o boletše gore mapelepele gantšhi a fetetša mpshikela wa dinonyana gomme go ka direga di sa bontšhe dika dife goba dife.
Mapelepele a ma nnyane a tšea dibeke tše ka bago tše tharo ka mafelong a go godiša a kgethegilego ka dithempheretšheng tša go laolwa moo di feptšago furu ye e kgethegilego ya go thoma ya dithorwana. Meetse ao a foreše a hlwekilego a go nwa le go hlwekiša didirišwa tše di bohlokwa le dinwelo tša pele tše di šomišwago go thibela mapelepele a ma nnyane go raloka ka meetseng a ona a go nwa.
Maphego a mapelepele a ma nnyane ga se a be a thibela meetse ka botlalo eupša le ge a ka dumelelwa go phatša ka botebong bja meetse, maphego a ka ba a kolobile go fetiša le go boima gomme e se se ka feletša ka go kgangwa ke meetse ga maphelephele a bona.
Ka morago ga dibeke tše tharo, dijo tša tšona dia fetoga go ba dithorwana tša go gola gomme mapelepele a dumelelwa ka ntle go rutha le go sepela. Dijo tša mapelepele gape di ka tlaleletšwa ka tše tala. Mapelepele a loketše go šomiwa ka matšatši a 49 - 52 goba ge boima bo ka ba magareng ga 2.3 le 3.2 kg bo fihletšwe, go ya ka bong le mohuta wa tswadišo. Palo ya phetošetšo ya furu mo nakong ye ke ye a ka bago 2.9 kg ka phepo ye ka bago boima bja kilogramo e tee ya go phela.
Kgolo ya ditshenyegelo tša tšweletšo ka temothuong ya lepelepe e akaretša theko ya mapelepele, makhura, furu le ditshenyegelo tša selageng go hlaba.
Translated by Lawrence Ndou