Nga ha vho Dokotela Peter Magubane

© David Meyer-Gollan

Vho -dokotela Peter Magubane ramafhungo wa u foda ane ḓivhea na mashango ḓavha, vho bebiwa nga 19 Phando1932 kha ḽa Vrededop vha hulilela Sophiatown. Vho ṱuṱuwedzwa nga khotsi avho vhe vha vha vha tshi ita zwa mitshelo nge vha vha rengela Camera ya Kodak vha tshi kha ḓi vha ṅwana wa tshikolo.

Vhumatshelo havho ho thoma musi Afrika Tshipembe ḽi tshi khou lwela Democracy. Uri vha tou vha mufodi ane ashuma zwo thoma musi vha tshi shuma kha Drum Magazine sa thuṅwa na mureili. Hu si kale vha mbo ḓi tholiwa sa muthusi wa Jurgen Shadeberg, mushumo wavho we vha thoma u ita muhulwane ho vha uya u foda kha ANC nga 1955 huna tshumelo.

Vho shumisa camera yavho u foda thambulo ya vhathu vhatsu nga tshifhinga tsha muvhuso wa tshiṱalula. Hezwi zwinepe zwo phaḓalala na shango ḽoṱhe vha kona u vhona thambulo ine ya vha Afrika tshipembe nga tshenetshiḽa tshifhinga. Hezwi ndi zwithu zwine zwo ḓo vha isa mufodi ngauri zwiṅwe zwa zwinepe zwe vha foda a zwo ngo kona uya vhathuni ngauri mapholisa vho mukombetshedza u zwi thutha vha fhedza vha mu rwa na kha ningo.

Vho- Peter vho foda nga mafhungo a mulayo wa u tshimbila wo hwala basa na musi hu tshi thomiwa Umkhonto We Sizwe, u fariwa ha vho -Mandela, rivonia Trial, u fhiswa ha ANC, dzi khakhathi dza Sharpeville, u takuwa ha Steve Biko na uḓi imisa ha vhathu vhatsu na zwa dzi khakhathi dza Soweto dza matshudeni.

Vhari dzi nndwa dzi so ngo fodiwaho hu vha hu si ndwa na luthihi. Nga mulandu wa u foda dzi khakhathi dza Soweto nnḓu yavho yo fhisiwa na hone vha ya vha dzula dzhele na vhaṅwe vho ramafhungo lwa maḓuvha a 123. Vho vhuya vha ṱoḓa u dzhenelea zwa u foda zwine zwa vhidzwa uri vhatshena fhedzi vha haniwa.

Vha Drum vha ita tshigwada tsha vhashumi vha sina tshiṱalula nga lukanda nga ṅwaha wa 1961. Vho- Peter ndi vhone mufodi wa u thoma wa muthu mutsu wa uvha na tshiimiswa tshavho tshine vhathu vha kona uya u vhona zwinepe. Vha tholi vha vho kha Rand Daily Mail vho bvisa rumu yavho ya swiswi.

Mulayo nga tshenetshiḽa tshifhinga wo vha u sa tendi vha tshi dzula na vhanwe vha vhathu vha tshene kha lufhera lwavho. Ndi vhone mufodi wa u thoma wa muthu mutsu vha hezwi zwa u ganḓisa nahone vho tholiwa ubva nga 1967 u swika nga 1980. Zwo katela na miṅwaha miṱanu ye vha vha vho imiswa u swika nga 1975. Nga henetsho tshifhinga vho fhedza maḓuvha a 98 vha sa khou shuma na miṅwedzi ya 6 vha dzhele.

Vho ṱangana na u tambudzwa, u rwiwa , na zwilonda , na u sokou fariwa lwa tshifhinga tshilapfu na u senga hu sa fheli. Vho thutshiwa lwa 17 huna mbulungo ya ṅwana wa tshikolo Natalspruit. Vha fhedza maḓuvha a 586 vha tshi khou tambudzwa nga 1969. Vha dzumba camera yavho uri mapholisa asi i vhone.

Vho vha vha tshi nga i dzumba vhukati ha bivhili, nga ngomu ha dzhesi yavho, kana kha tshithu tsha mafhi kana kha vhurotho. Vha tshi ḓiita unga vha khou ḽa vhurotho mathina vha khou dzhia zwinepe. Vho fhedza tshifhinga vha London mathomoni a ṅwaha wa 1960 vha tshi khou shuma kha time Magazine vhukati ha 1978 na 1980.

Vho fhedza na tshifhinga vha New York ubva nga 1980. Vho no shuma ho no ganḓiswa sa national geographic, life, New York Time, Washington post, Paris match na sport illustrated. Vha united Nation ho ha hu vhathu vhavho navhone. Vho shuma na vho -Nelson Mandela na vho Winnie sa vhangane na zwa mushumo ubva nga 1950.

Ho vha vhone mufodi wa tsini wa vho- Mandela ubva vha tshi bva dzhele na musi vho no vha mu presidenthe. Vho foda zwithu zwi nzhi zwa musi Afrika tshipembe ḽi tshi bva kha muvhuso wa tshiṱalula ḽi tshi ya kha democracy. Vha mbo ḓi ya u thoma u foda zwa vhutsila zwa Afrika Tshipembe na sialala ḽa Afrika Tshipembe ḽa mbofholowo.

Vho magubane vha pfa vho hulisea nga maanḓa kha Afrika Tshipembe nga tshumelo ya Meritorious , silver class II zwo itwaho kha vho -Nelson Mandela. Vha ḓivhelwa na u vhea camera yavho vha tshi khu itela u thusa vhathu kha u vhulaiwa. Kha hezwi vho wana na pfufho ya American National Professional photographaer Association humanistic Awards. Ndi vhone mufodi wa muthu mutsu wa u thoma u wana pfufho ya press photo of the year.

Vha na dzi honorary doctorates dza ṱahe vho no pfufhiwa na nga corne capa lifetime achievement award ine ya bva kha vha zwinepe vha new York.

Dziṅwe pfufho huvha ho kateliwa, the Robert capa awards, the special Missouri honor medal hu tshi khou itelwa mushumo wavho wo khetheaho kha zwa mafhungo, the martin luther king Luthuli award, a lifetime award i tshi bva kha mother jones na leica camera na ine ya bva kha Tom Hopkinson school of journalism na cultural studies ubva gudedzini ḽa Wales.

Dzine vho dzi wana vha tshe hayani pfufho ho kateliwa ya excellence in Journalism vho pfufhiwaho nga Walter Cronkite na yo thusiwaho lwa masheleni nga vha Stellenbosch Farmers winery.

Vho vhuya vha vhea zwinepe zwine vha zwifunesa maragani zwa 100 zwa vho -Nelson Mandela kha la United state Poland, hune zwa u vhambadza zwo vha zwo vuliwa nga muprisidenthe wa kale vho- Lesh Walesa.

Zwa u vhambadza zwa vhuvhili zwa pfi zwi ḓo itwa nga dzi 1 dza Fulwana u swika dzi 30 dza Khubvumedzi hangei Nelson Mandela gateway uya Robben island. Hezwi zwinepe zwo fhiwa vho- Nelson Mandela sa mpho ine ya khou bva tshiimiswa tsha vho- Nelson Mandela.

Dr Peter Magubane and Solitary Confinement

Ḓuvha ḽa dzi ṅwedzi wa Fulwi nga 1969 ḽo shandukisa vhutshilo ha Vho-Peter magubane. Zwa u tambudza zwo tou vha nela sa mvula. Asi l...more

Dr Peter Magubane and the Soweto Riots

Musi vho ramafhungo vha tshi iledzwa u dzhena soweto Vho-Peter Magubane vho vha vho no swika nahone vho fara tshomedzo dzavho. Ndi ḽiswole...more

Dr Peter Magubane Exposes Child Labour

Vho- Magubane vha dzhena kha ḽa Soweto nga dza mapfene, vha tshi khou itela u wana vhana vhane vha khou shuma kha zwa malasha na zwiṅwe ...more

Dr Peter Magubane Official Photographer to Nelson Mandela

Vho-Magubane vha ya kona u humbula ḓuvha ḽe vha thoma u ṱangana na muthu ane o vho fhedza ovha khonani ya vhutshilo havho.’ Ho vha h...more

Peter Magubane by Desmond Tutu in 1986

Vho-Peter Magubane ndi muthu ane asa kone u miliwa nga nyimele vhane vha vha na luvhonela phanḓa ndi zwone zwo itaho uri vha ḓivhee....more

Peter Magubane's Career

Vho- Peter Magubane ndi muṅwe wa vha fodi vha shango ḽa Afrika tshipembe vhane vha vha na bvumo. Ndi vhone vhane vho dzhiesa zwinepe zwi...more

Snapshot of Dr Peter Magubane's Career

Nga ṅwaha wa 1990 vho mbo ḓi tiwa uri hu vhe vhone mufodi wa tsini wa Vho-Nelson Mandela zwe zwa ḓo thusa vhukuma kha vhumatshelo havh...more

A Tribute to Dr. Peter Magubane by David Meyer-Gollan

Vho-Dokotela Peter Magubane ndi mufodi ane avha na bvumo kha ḽa Afrika tshipembe, vhukoni havho ho thoma u vhonala musi vha tshi tholiwa k...more

Letter to Dr. Peter Magubane from Nelson Mandela

Vho- Peter Magubane vhane vha kona u shumisa vhukoni havho ha u vha ra mafhungo lwa miṅwaha ya 40 yo fhiraho, vho kona u bveledza vhukoni ...more

At Home with Dr Peter Magubane

Nḓuni ya uḓi geḓa ya Vho-Peter ho dala zwivhumbwa zwa u vhaḓiwa. Kha iṅwe khona ha dzula luṱingo tsini na tshinepe tshavho tsha...more