Murahuni nga 1950s
Musi u tshi nga humela murahu nga zwifhinga zwa Vho-Peter Magubane nga 1950. Vha khou shuma vhukuma kha ḽifhasi. Hu sikale kale vha khou fhedza u bvisa mushumo wavho wavhudi kha ḽihoro ḽa African National Congress (ANC) kha magazine ya Drum. Mu sengulusi Vho-Tom Hopkinson vho fushea nga mushumo wa hoyu mutukana muṱuku. Vho-Peter vha ḓo isa phanḓa na u shuma kha Drum magazine vha tshi khou foda zwoṱhe zwa mulayo na u sa fariwa zwavhuḓi ha vhathu vhatsu kha ḽa Afrika Tshipembe.
Nga ṅwaha u tevhelaho Peter o ḓo pfufhiwa pfufho ya uvha ene mufodi wa u thoma na wa vhuraru kha mbambe ya zwinepe. Mutshena wa aḓo dzhia vhuimo ha vhuvhili o hana u tshinisa ṱhoho yawe. Naho zwo ralo vhumatshelo vhu sa imisiwiho nga tshithu ha vha hu tshi khou thoma. Nga tshenetsho tshifhinga Sophiatown ho vha ho ṱahala vhukuma. Na miṅwe miṱa vha tea u pfuluwa vha ya vha dzula Diepkloof.
U Foda kha Mishumo ine ya Vha i Tshi Khou Itwa
Nga tshifhinga tsha ṅwaha wa 1960 na 1970 vhaswa vho vha vha tshi bvisa mvumbo yavho nga u imba na u matsha. Henefho ha havho Vho-Peter vho vha vhatshi ḓi wana vha tshi khou foda zwiwo zwo fhambananaho sa Sharpeville Massacre - ‘a thi athu vhona vhathu vhanzhi ngaurali vho lovha’ na kha Rivonia Trial vha tshi khou itela Drum Magazine.Nwaha wa 1980 wo vula Miṋango ya uya Mashango Davha
1980 yo vula miṋango ya uya mashango ḓavha kha havha ramafhungo wa u foda. Vha mbo ḓi wana mushumo une vha khou tea u u itela vha United Nation zwe zwa ḓo vha hudza na kha ḽa Afrika. ‘nga u foda ndo no vhona zwipiḓa zwinzhi zwa ḽifhasi’ vha ralo. Nḓala ye vha foda nga hayo kha ḽa Somalia, Ethiopia lwa miṅwaha i nga ni rwa kha panḓa. Nga tshenetsho tshifhinga vho vha vha tshi khou shuma kha Time Magazine Afrika Tshipembe.
Kha muṅwe mushumo wavho nga 1985 vho ḓo ya vha foda kha mbulungo ya muṅwe ṅwana wa tshikolo Natalspruit. Musi dzi nndwa dzi tshi thoma nga heḽo ḓuvha vho thuntshiwa lwa 17 nga fhasi ha khundu. Vha shavha nga u ṱavhanya vha tshi bva vha ya vha thusa mme na ṅwana fhethu he havha ho ḓala Leandra.
Mufodi wa Tsini wa vho Nelson Mandela
Nga ṅwaha wa 1990 vho mbo ḓi tiwa uri hu vhe vhone mufodi wa tsini wa Vho-Nelson Mandela zwe zwa ḓo thusa vhukuma kha vhumatshelo havho, vho vha mufodi wa Vho-Mandela lwa miṅwaha miṋa’ ndi mufodi wa dzi polotiki’ mushumo we nda vha ndi tshi khou u ita musi vhaṅwe vha dzhele ndi wone wo u bvulelaho dzi nḓila.
'Ndo mbo ḓi ṋangiwa’ Vho-Peter vho zwi amba vha sea!’ Ndi zwifhio zwiṅwe zwine mufodi anga ṱoḓa zwone nga nnḓa ha uvha muṋangiwa wa u tevhela vhutshilo ha muthu wa uluga? Zwo vha zwi zwa vhuḓi vhukuma u ṋangiwa uri ndi tevhele maganḓisi a hoyu munna. Ndo zwiḓivha uri ndi khou tea u shuma ndo ḓi funga uri ndi kone u foda vhutshilo ha ḽizhakanḓila. Na musi vho no vha muprisidenthe.
Zwinzhi zwa Mashango Davha
Vho-Peter vho no gannḓisa bugu dza fumi na rathi, dziṅwe dza hone tharu dzo iledziwa nga vha muvhuso wa tshiṱalula nga ṅwaha wa 1970 na 1980: Magubane South Africa, 'Black as I am na Black child'. Nga mushumo wa musi hu tshi khou humbuliwa mishumo ya Vho-Peter Magubane. Vhunzhi ha mabufho manzhi oḓi dzhenelela kha u tambisa mishumo ya Vho-Peter Magubane.
Zwine vho vha vha tshi ita, zwo vha zwo phaḓalala hoṱhe kha shango ḽa Afrika Tshipembe, na pfufho nnzhi dzine vho pfufhiwa dzone, huna iṅwe ine vha ḓihudza ngayo ine ya dzula kha shelf yavho: The Order for Meritorious Service Class 2 vhe vha i fhiwa nga Vho-Nelson Mandela nga 1999 ‘ndo no wana pfufho nnzhisa dza zwinepe ubva fhano ng 1950 na nnzhi dza mashangoḓavha fhedzi heyi ye nda ḓo i fhiwa nga vho Madiba ibva phanḓa. Musi ndo fhiwa pfufho ya tshitetshu tsha Vho-Mandela ni kha di ṱoḓa mini.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe
Vho- Peter Magubane ndi muṅwe wa vha fodi vha shango ḽa Afrika tshipembe vhane vha vha na bvumo. Ndi vhone vhane vho dzhiesa zwinepe zwi...