Ku Langutisa nyana Ntirho wa Dr Peter Magubane

Hiva 1950s

Akuri nkarhi wa kahle wa kuvuya ka Dr Peter Magubane kuya eku heleni kava 1950s. Ari emaninginingini ya ntirho wakwe laha na misava hinkwayo ayi langute yena. Kungari khale a haku endla ntirho wakwe lowukulu swinene, laha a teka mahungu eka African National Congress (ANC), laha a tirhela Drum magazine. Editor Tom Hopkinson a tsakisiwe swinene hintirho wa jaha leri. Peter utaya emahlweni a tirha ku paluxa vubihi lebyi nga kona xikanwe na vatirhi kulorhi va yena eka Drum, kufana na 'Nude "Pass" Parade' laha a teka mahungu loko vantima va chichiwa xiyimo hi milawu ya mapasi na ntshikelelo wa vantima e Afrika Dzonga.

Hi lembe leri landzelaka, Peter a khoma xiyimo xosungula na xavunharhu eka mphikizano woteka swinepe. Muteki wa swinepe wa mulungu loyi a kume xiyimo xavumbirhi a ala kun’wi tlhavula hi voko. E handle ka ntshikelelo naku getsela ka meno loku akuri kona hinkarhi walowo, ntirho wakwe a wu famba emahlweni. Hi hala tlhelo, Sophiatown ayiri karhi yi hangaleseriwa hi xikongomelo xo yiherisa. Xikan’we na yin’wana mindyangu, nayena a wela eka lava nga rhurhisiwa hi nkanu, vatikuma vaya tshama e Diepkloof.

Ku Tirha eka Mintirho ya Nkoka

Hi malembe yava 1960s nava 1970s, vantshwa eka tindzhawu tinwana ta misava ava kombisa ntshuxeko wa vona hi vunanga naku kombisa kuvilela. Kasi laha kaya, muteki loyi wa swinepe, ari eka malembe yavu makume nharhu yena endla ntirho wakwe eka leswi aswi humelela laha tikweni kufana na Sharpeville massacre - 'Andzi nga se tshama ndzi vona vanhu votala so va lovile' - xikan’we na Rivonia Trial ya Drum Magazine.

1980 yi Pfula Tinyangwa ta Misava

Lembe ra 1980 ripfula tinyangwa ta misava ripfulela muteki wa swinepe Dr Peter Magubane. Ntirho wa kuya eka United Nations High Commissioner for Refugees wu ndlandlamuka kuya eka Afrika hinkwayo. 'Hiku teka swinepe ndzi kote ku vona tindzhawu totala ta misava,' A hlamusela hinwayitelo. Himinkarhi ya ndlala uye aya tirhela e Somalia nale Ethiopia eka malembe yalawo. 'Swiku ba e gon’weni hinkarhi walowo.' Hinkarhi walowo, a tirhela Time magazine ya Afrika Dzonga.


Eka ntirho wun’wana, hi 1985, uye aya tirha eka Nkosi wa xichudeni e Natalspruit. Loko madzolonga ya sungula u baleseriwile ka khume nkombo e hansi ka xisuti hi matlulu. Kambe u hatlisile kuvuyela eka ntirho wakwe. Hi lembe ra 1986, a nghenelela ku ponisa wansati ni nwana wa yena eka ntshungu lowu awuva hlasela e Leandra.

Muteki wa Swinepe wa Ximfumo wa Nelson Mandela

Hi lembe ra 1990, Dr. Peter Magubane a hlawuriwa kuva muteki wa swinepe swa nkulukumba Nelson Mandela wa ximfumu hinkarhi lowu tiko ariti lulamisela kuya eka xidimokirasi. 'Muxaka wa ntirho wa "political photography" lowu andzi wu endla loko vari e khotsweni wundzi lulamisele kuva ndzi hlawuriwa tani hi muteki wa swinepe loyi angata landzelela Mandela hinkwako laha a yaka kona kufikela loko ava President wa Afrika Dzonga.

'Andzi tlakusiwile!' Peter aswivula hi fenya. 'Kuna yini swin’wana leswi muteki wa swithombe anga swilavaka kutlula ku vitani uta landzelela vutomi bya munhu wa muxaka lowu? Aswiri kahle swinene kuhlawuriwa exikarhi ka vateki va swinepe lavo tala ku landzelela wanuna loyi wo hlamarisa. Andzi switiva leswaku ndzi fanele ku chivirika kuhlayisa swinepe swa vutomi byakwe sweswi andzi swivonisa xiswona, kufikela loko ava President’.

Masagwadi Yotala ya Matiko Mambe

Peter u tsarile tibuku ta 16, tinharhu ta tona ati yirisiwile e Afrika Dzonga hi 1970s na 80s: Magubane's South Africa, Black as I Am and Black Child. Eka ntirho wo xixima ntirho wa Dr Peter Magubane, kuve na rito raku 'Many airlines cover less territory than Magubane's solo exhibitions!' Leswi avulavula hiswona aswi angarhela swotala, kusuka eka mindzhavuko leyi nyamalalaka kuya eka Afrika Dzonga ya xidimokirasi.

E handle ka masagwadi lawa yotala Peter angawa kuma emisaveni hinkwayo, kuna rin’we leringana ndzhawu yavutinyungubyisi ekaya ka kwe: the Order for Meritorious Service Class Il, leri urikume kusuka eka khale ka President Nelson Mandela hi 1999. 'Ndzi kume masagwadi yotala ngopfu yaku teka swinepe, kusuka e tikweni rerhu hiva 1950s kuya eka lawotala emisaveni hinkwayo xikan’we na lifetime achievement awards, kambe leri ndzi nga rikuma kusuka eka Madiba rina nkoka ngopfu evuton’wini bya mina. Loko u kume sagwadi kusuka eka wanuna wotani hi Mandela - waha lava yini? Aswivula hi nwayitelo.

Translated by Ike Ngobeni

Peter Magubane's Career

Peter Magubane, un’wani wa vateki va mahungu va Afrika Dzonga lava nga tlangeriwa ngopfu a endle hinkwaswo evutonwini byakwe. U tekile no ...more