I-Sceletium Tortuosum – Isengezo Sokujabula Kwemizwa Sendabuko

© Alice Notten of Kirstenbosch
Lesi sitshalo esikhuphukayo - iSceletium tortuosum - saziwa futhi sasetshenziswa eNingizimu Afrika amakhulu eminyaka. Ama-Khoisan asebenzisa lesi sitshalo futhi bakhombisa abagqilazi babo ukujabula kwemizwa okunyuswa yilesi cishe ngo-1662. Eyaziwa ngokuthi i-tortuous fig marigold, 'kanna' noma 'kougoed' (isiBhunu okusho 'into yokuhlafuna') isitshalo esomisiwe sasihlanjululwa, sibhenywe noma sihogelwe njengogwayi. Kwaveza ukuphazamiseka nokuqapha futhi kwakha umoya wokuphumula. Kwakusetshenziselwa abelusi nabazingeli ukuba banqande indlalo lapho bephuma ensimini. Itiye eyenziwe nge-kanna ngezinye izikhathi lisetshenziswa ukuphuza endaweni yotshwala kanye ne-isipuni elifakwe ebisini lwebele lingaphatha isilumo ezinganeni ezincelayo - isasetshenziswa eminye imiphakathi yasemaphandleni.
Indlela yendabuko yokulungiselela i- 'kanna' ikugaya, ukubilisa bese omisa. Lesi sitshalo sivunwa (ngokuvamile siphelele, kepha izimpande zisusiwe), bese sichotshozwa, sifakwa esikhwameni (ngezikhumba zezilwane sasetshenziswa) bese sishiywa izinsuku ezimbalwa ukuze sibile. Kwabe sekusakazeka elangeni ukuze lome futhi emva kwalokho liphuphule futhi libhenywe, lihlafunwe noma lithathwe njengetiye. Ukugaya nokubilisa kubalulekile ukunciphisa amazinga angase abe yingozi e-oxalic acid. Isivuno esingaba ngu-4 g silindelekile kusuka ku-100 g wezinto ezintsha.
Amalungiselelo anamuhla afaka iSeletium tortuosum emithini yokulwa nokukhathazeka nokucindezeleka. Iqukethe i-mesembrine kanye nenkomponi ehlobene eyaziwa ngemiphumela yayo ohlelweni lwemizwa. Lezi zinhlanganisela zisetshenziselwa ekwelapheni ukucindezeleka okuncane kuya kokulinganisela, ukuxhomeka kokuphuza utshwala nezidakamizwa, bulimia nervosa kanye nokuphazamiseka okucindezelayo.
I-Zembrin® yaseNingizimu Afrika ekhiqizwa futhi enegunya lobunikazi, ikhishwa ku- Sceletium tortuosum. I-Zembrin® iye yacwaningwa futhi yathuthukiswa iminyaka engaphezu kweyishumi futhi itholakala eNingizimu Afrika nase-USA njengendlela yokwelapha ngaphezulu kokunciphisa imizwelo, ukunciphisa ukukhathazeka nokunciphisa ukucindezeleka. Ibuye isetshenziselwe njengendlela yokusiza ukuphatha ukucasula ekuphumeni kwesikhathi, ukuthuthukiswa kwenkanuko (uma ukungabi khona ngenxa yokukhathazeka) futhi kusiza ngokuncidezeleka okuvela ngokudlula ezintweni ezishaqisayo, njengengxenye yohlelo lokusekela. I-'Kanna' akuyona sidakamizwa.
Indawo yayo yemvelo yi-Succulent Karoo lapho ikhetha inhlabathi ecebile ngegcaki futhi ikhula emthunzini wemithi. Kulula ukuhlakulela, ukukhula kusuka kuzithombo ezisikiwe noma imbewu futhi kungatshalwa emabhokisini. Ihlala ehlobo futhi akufanele iniselwe. Lesi sitshalo sizwela kakhulu kuqhwa. Ngenxa yokuvuna ngokweqile i-Sceletium sekuyinto engavamile endaweni yayo yemvelo. Izitshalo ezincane zitholakala eNelspruit naseTzaneen kodwa lesi sihlahla ngokwemvelo senzeke eNamaqualand kuya eMontagu (Western Cape) nase-Aberdeen (eMpumalanga Kapa).

Isexwayiso Sezokwelapha

Lolu lwazi olokufundisa nokwazisa kuphela ngakho-ke akufanelwe luthathwe njengeseluleko sokwelapha. Ngalolu lwazi akuhlosiwe kuvala isikhala seseluleko sezokwelapha noma ukwelapha kodokotela abakhokhelwayo.

Translated by Nsika Khoza