Sceletium Tortuosum - Tradisionele Gemoedversterker
© Alice Notten of Kirstenbosch
Hierdie kruipende plant - Sceletium tortuosum - is al eeue lank in Suid-Afrika bekend en gebruik. Die Khoisan het die plant gebruik en bekendgestel en het sy stemming verhoog met bui effekte aan die vroeë kolonisators rondom 1662. Bekend as vinkgoudsbloem, 'kannna' of 'kougoed', wat gedroogde plantmateriaal is, is gekou, gerook of ingeasem as snuif. Dit het euforie en waaksaamheid veroorsaak en liggies geïnduseerde ontspanning. Dit is ook deur herders en jagters gebruik om eetlus te onderdruk wanneer hulle dae lank in die veld is.
'n Tee wat uit kanna gemaak word, word soms gebruik om alkoholiste van alkohol af te speen en 'n teelepel wat by borsmelk gevoeg word, kan koliek by babas behandel en dit word steeds in sommige landelike gemeenskappe gebruik. Die tradisionele manier om 'kanna' voor te berei, is kneusing, gisting en dan gedroog. Die plante is geoes (dikwels heeltemal, maar met wortels verwyder), dit is dan gebreek, in 'n kissie gesit (tradisionele dierevelle is gebruik) en vir 'n paar dae gelaat om te ferment. Daarna word dit versprei in die son en droog en dan gepoeierd en gerook, gekou of as 'n tee geneem. Kruising en fermentasie is belangrik om die potensiële skadelike vlakke van oksaalsuur te verminder.
'n Opbrengs van ongeveer 4 g word van 100 g vars materiaal verwag.
Moderne voorbereidings sluit in Sceletium tortuosum in anti-angs medisyne en antidepressante. Dit bevat mesembrien en die verwante verbindings bekend vir die effekte daarvan op die sentrale senuweestelsel. Hierdie verbindings dien ook as serotonienopname-inhibeerders en word gebruik in die behandeling van ligte tot matige depressie, alkohol- en dwelmafhanklikheid, bulimia nervosa en obsessiewe-kompulsiewe versteurings. Die Suid-Afrikaanse vervaardigde en gepatenteerde Zembrin®, is 'n uittreksel van Sceletium tortuosum. Zembrin® is al meer as 'n dekade ondersoek en ontwikkel en is beskikbaar in Suid-Afrika en die VSA as 'n oor-die-toonbankmiddel om stemming te verbeter, angs en stres te verminder. Dit word ook gebruik as aanvulling om prikkelbaarheid te behandel in menopouse, verbetering in libido (wanneer daar sprake is van angs) en help by posttraumatiese stresversteuring, as deel van 'n ondersteuningsprogram. 'Kanna' is nie 'n hallusinogene.
Die natuurlike habitat is die Karoo waar dit kwartsryke grond verkies en groei in die skaduwee van struike. Dit word toegelaat om te groei, groei uit steggies of saad en kan in potte gekweek word. Dit rus in die somer en moet nie natgemaak word nie. Die plant is baie sensitief vir ryp. As gevolg van oor-oes het Sceletium seldsaam geword in sy natuurlike omgewing. Aanplantings word in Nelspruit en Tzaneen aangetref, maar die plant is natuurlik in die Namakwaland tot Montagu (Wes-Kaap) en Aberdeen (Oos-Kaap).
Mediese Vrywaring
Inligting is slegs vir opvoedkundige en inligtingdoeleindes en mag nie as mediese advies geïnterpreteer word nie. Die inligting is nie bedoel om mediese advies of behandeling te vervang wat deur gesondheidswerkers aangebied word nie.
Translated by Hazel Oliver