Vho-George Bizo na Vho-Nelson Mandela

© Eric Miller

Mulweli wa vha re Fhasi

Vho-George Bizos, vho vha vha tshi vho ḓivhiwa sa muthu ane alwelwa vhane vho no wiswa nga muvhuso wa tshiṱalula, vho mbo ḓi tou ḓivhea vhukuma musi vha tshi vha muthihi wa vhane vho paka na vho–Bram Fischeer muvhuru ane abva orange farm boer ane o imelela vho-Mandela kha tsengo iṅwe ya ndeme vhukuma ya Rivonia Trial.

Ramafhungo wa thelevisini Debora Patta o ḓo fhululedza vho-Bizo kha u thusa vho Mandela uri vha si wane tshigwevho tsha lufu. Vho-bizo vha tshi fhindula vha ri ni khou mphesa maanḓa manzhi.

U Lugela u fa

Vho-Bizo vho amba uri vho ḓo vha na u tswenyea muyani musi vho-Mandela vha tshi amba hu saathu vhewa tshigwevho tsha vho. Vho vhilaeala uri khaṅwe hayo mafhungo ndi one o itaho uri vha sa fhiwe tshigwevho tsha lufu. ‘Nga murahu ha zwoṱhe zwithu zwe zwa nndina vhukuma ndi musi ndi tshi vhona uri vho ḓi lugiselsa u fela zwine vha tenda khazwo.

Nṋe nda amba navho nda ri “ni a ḓivha ndi mini Nelson hezwi zwithu zwi nga vha zwi sa khou ambiwa nga nḓila yone. Iṅwi ni khou ṱoḓa u tshila na ḓi phina nga zwine na vha zwone.

Henezwo ndi zwone zwine na kho fanela u ita zwone fhedzi vha mpfa vha amba zwa mbiluni yanga zwa uri ndo ḓi lugisela u fela zwine nda tenda kha zwo arali zwi tshi khou itea uri ndi fe, ndi zwewo zwine nda nga amba.’

Shango ḽa Democracy na Mbofholowo

Sa musi zwi tshi khou ambiwa nga u ongolowa, nahone ho dzikiwa nga ipfi ḽo linganaho, hu tshi khou amba vho-Mandela zwo vha zwi tshi khou pfala hoṱhe:

Ndo lwa ndi tshi kholwela u ḓala ha vhatshena na vhatsu, nda funa muhumbulo wa democracy na shango ḽo vhofholowaho hune vhathu vhoṱhe vha tshila vho vhofholowa. Ndi wone muhumbulo une nda funa u tshila ngawo zwino murena wanga arali u muhumbulo une nda tea u fela wone zwoluga.

Nḓila dza Vhanna Vhahulwane

Patta a vhudzisa, no vha no vhofholowa na musi vha tshi tou gwevhiwa vhutshilo havho? Vha fhindula uri zwo mmangadza zwa mmbofholola naho huna uri a tshi ngo vha tshigwevho tshine tshi nga takadza muthu.

Fhedzi ra takalela uri avha nga ḓo tshi shuma. Kha zwiwo zwinzhi vhathu vho dzula dzhele vhutshilo havho hoṱhe. Vho-Bizo vha amba nga ha zwine vhone vha vhonisa zwone vho-Mandela na vhanwe vha lwela mbofholowo, vha amba na nga ha zwine vhafunesa zwone kha hezwo zwoṱhe.

‘Musi vho ita uri nḓila dzavho dzi ṱangane, ndi vhone madendele, dzi loyara dzi vha dzone dzine dza vha na mushumo muhulwane. Uri u kone uvha loyara ya maṱhakheni u fanela uvha u tshi khou kona u imelela vhathu vha vhuḓi, nne ndo vha na mashudu a u ṱangana na vhanna vhahulwane, vhanna vhane vha vha na zwivhindi, vha sina zwa mbilu mmbi.

Na vhafumakadzi vhane vho vha vho ḓiimisela u vhea vhutshilo havho luṱhaṱheni vha tshi itela mbofholowo. Na uri nṋe ndo vha hone u itela u thusa lwa vhuvhili ndi zwine nda ḓi hudza ngazwo.’

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe

Mandela By Advocate George Bizos

Vho -Bizo vha amba zwinzhi nga ha vho- Mandela kha thelevishini kha tshititshi tsha E-TV kha programme ya third degree vha na Debora Patta n...more