U Fanela u Shumisa Mbeu ya Vhuḓi Zwavhuḓi
Mbeu ya vhuḓi ndi yone ine ya ṱoḓea vhukuma arali u tshi khou toḓa i tshimela zwavhuḓi. Na mbeu ine ya vha yo vhewa hayani ivha ya vhuḓi arali yo vha yo vhewa zwavhuḓi, yo kulumagiwa ya kona u vhewa.U ṱavha nga mbeu ya vhuḓi zwi ya ita uri zwimela zwi swike 85% ya zwiraba zwine zwa vha zwo khwaṱha zwine zwa kona u ima zwavhuḓi. U shumisa mbeu ya vhuḓi zwi thusa na kha u aluwa nga u ṱavhanya na tshimela tshine tsha kona u lwa na zwikhokhonono na malwadze na gomelelo. Zwi fanela uvha zwi tshi eḓana, muvhala muthihi na tshivhumbeo na u sa vha hone ha tsheṋe.
Arali mbeu i ṱhukhu, u fanela u i ṱanganisa na mavu kana na manyoro avhuḓi. Ratio ya mbeu ya manyoro. U ḓala ha manyoro zwi bva kha uri u khou ṱoḓa tshimela tsha u tshi tshi hula zwingafhani. U fanela u ṱanganisa na mbeu zwavhuḓi wa ḓadza tshigubu tsha coldrink tsha 2 lt. Wa phula buli kha tshigubu wa kona u gobela.
Nḓila Dza u Tavha Zwimela zwa Mvelo
U fanela u vula dzi nḓila zwavhuḓi wa ita na dzi raw. U siana ha dzi raw zwi bva kha uri ndi tshimela ḓe tshine tsha khou ṱoḓa u ṱavhiwa. U tavha tsini na tsini zwi nga ita uri zwi vhe na mbambe zwi tshi khou lwela maḓi na ḓuvha, fhedzi kha zwinwe zwimela zwi thusa kha uri zwi kone u hula nga vhunzhi.U siana hu hulwane vhukati ha zwimela zwi ya sia nḓila khulwane ya tsheṋe na maḓi. Musi u tshi khou ṱavha u fanela u shumisa stick uri dzi nḓila dzi lingane. U fanela u kulushusha mbeu ubva kha tshigubu wa shela kha dzi furrow wa vala zwiṱuku nga mavu. U fanela u sheledza mbeu nga maḓi avhuḓi.
Nḓila Dza u Shmisa Manyoro kha Miroho ya Mvelo
Yoṱhe miroho ya Afrika ya mvelo i ṱoḓa manyoro uri i kone u hula yo titima. Ine ya hula vhukuma iya kona u lwa na zwikhokhonono na malwadze.Manyoro a bulasini u fana na a kholomo kana a khuhu ha ḓuri na ambudzi aya thusa uri zwimela zwi hule vhukuma. Arali rabulasi ana danga, zwo leluwa zwa dovha zwa sa ḓure u shumisa manyoro a tshipuka u shela kha miroho.
Nḓila dza u ita na u shela manyoro bulasini:
U fanela u hwalela matoko a zwifuwo.
U nga shela a maṱuku, unga ashumisa atshi kha ḓi tou bva u dzhiwa ngadeni arali hu kha khalanwaha yo omaho kana wa vha wo a vhea tsini na danga.
Wa litsha asiṋa ndi hone atshi ḓisa mvelelo dza vhuḓi.
Nḓila Dza u Ita Matoko uri Avhe Manyoro
U ita matoko uri avhe manyoro wa zwi shela kha mavu zwi ita uri mavu avhe na pfushi na tshimela tsha hone tshi hula tsho khwaṱha.U ita hezwi zwithusa u ṱoḓa zwishumiswa zwine zwa vha uri zwo khwaṱha sa straw, mufhoho, mavhele, millet straws, ṋawa, soybean na groundnut stems kana ntsheṋe yo omaho.
Hu ya ṱoḓea na zwishumiswa zwine zwa vha uri zwi kha ḓi vha zwidala (tsheṋe, hedge trimmings na makanda a miroho) na matoko a kholomo kana a khuhu na ambudzi kana a nngu.
Uri u kone u vala mavu a nnṱha, dzi thanda na plastic kana mahatsi o omaho. Hu ya ṱoḓea na maḓi na zwipeidi.
Wa lugisela mulindi une wa vha wa vhuḓi.
U nga lapfa zwinwe na zwinwe zwi tshi khou bva kha zwishumiswa zwine zwa khou shumiswa. Wa vheya zwithu zwine zwa vha uri zwo oma nga nnṱha. Vhunzhi ha zwishumiswa ndi zwithu zwine zwa nga matshakatshaka a zwiḽiwa sa mitshelo, maṱari na seaweed. Zwithu zwo omaho hu nga katelwa straw, leaves, sawdust na wood ash.
Wa kona u shela manyoro madala (sa grass clippings) kana tshinwe na tshinwe tshine tsha vha uri tshina pfushi.
U nga vala nga tshinwe na tshinwe tshine wa vha natsho - matanda, plastic sheeting, carpet scraps, topsoil, mahatsi o omaho uri hu dzule ho thaba. Kana nga maḓi kana wa litsha mvula ya ita mushumo wayo.
U fanela u zwirembulusa nga murahu ha maḓuvha nga forogo kana tshipeidi. U ṱanganisa kana u rembulusa ndi zwone zwine zwa thusa kha uri zwi ṱavhanye u ita.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe