Khovhe Dzine dza Wanala kha madi a Vhudi

© Marinda Louw

Zwa u fha khovhe zwiliwa ndi zwinwe zwithu zwine zwa vha zwa ndeme vhukuma kha u fuwa khovhe kha madi avhudi. Kha mabulasi manzhi, zwiliwa zwi ya vha zwi tshi khou kwama zwithu zwine zwa swika 60% khau dura. Zwa u vhuyedza zwa khovhe zwi ya bva na kha uri dzi kho la zwavhudi.
Huna zwithu zwiraru zwine wa fanela u zwi sedza:
Zwiliwa zwa ndeme ubva kha murengisi
Zwithu zwa u kona u vhea
Ndila dza u dzi fha zwiliwa
Arali khovhe ya fhiwa zwiliwa zwine zwa sa vhe zwinzhi inga kha di lwala nga mulandu wa zwezwo ya fhedza yo fa. U hula zwi nga vha hone nga murahu ha musi yo thoma u fhiwa zwiliwa, unga kona u vhona nyaluwo ya vhudi. Thodea hedzi dzi vha dzo kwama na u gonya ha mufhiso sa vhunga na thodea dza khovhe dzi tshi khu hula.
Usa dzi fha zwiliwa zwavhudi zwi ya dovha hafhu zwa ita uri u bveledzwa ha khovhe zwi vhe fhasi. Zwa u dzi fha zwiliwa zwine zwa vha uri zwo dalesa nazwo zwi ya vha vhuthada ngauri u vha u tshi khou xelelwa nga tshelede nahone ya fhedza i tshi khou toda zwithu zwinzhi zwa sia u tshi khou xelelwa nga masheleni manzhi.
Hafha ndi zwinwe zwituku zwine zwa nga thusa kha ufha khovhe dzau zwiliwa:

U Vhewa ha Zwiliwa zwa Khovhe

U songo renga zwiliwa zwine zwa vha uri zwo no vha na vhege nṋa kana dza rathi sa vhunga zwi tshi nga kha di vha zwi tshi khou sina nahone u sina hoho kha khovhe zwi ya vha mulimo.
U fanela u vhea zwiliwa zwa khovhe kha pullet wa zwi vhea fhethu hune ha vha uri hu ya rothola. U songo zwi vhea tsini na luvhondo hune ha nga kha di vha ho thaba.
U fanela u sedza uri hune zwa dzula hone ahuna zwikhokhonono zwine zwa nga tshinyadza zwiliwa.

Tshiimo Tsha Pellet na u Hula ha Khovhe

U fanela u ṋanga tshikalo tshone tsha mavhele, na zwiliwa zwo teaho uya nga vha u divha zwine zwa thusa kha u hula ha khovhe. Vho Henk Stander, principal technical manager of the Aquaculture Division of Stellenbosch University, vha amba uri zwiliwa zwo khethea kha madi o fhambanaho na tshaka zwi ya fhambana zwi tshi khou bva kha vhuhulu ha khovhe.
Khovhe thukhu dzi toda protein nnzhi kha zwiliwa zwa dzo u fhira dzine dza fana nadzo dzine dza vha dzo siana nga minwaha. Nahone u dzi fha zwiliwa zwine zwa vha zwi songo dzi fanela zwi ya ita uri hu vhe na u xelelwa. Arali pellet ya hula zwi amba uri inga si liwe zwezwo. Musi i tshi khou vha thethe kha madi ndi hone hune khovhe dza do thoma ha u ila, hezwi zwi vha zwi tshi khou amba uri zwiliwa zwi vha zwi tshi khou tambisea.

Ndi zwi Ngafhani zwine zwa Fanela u Fhiwa Khovhe?

Khovhe adzi faneli u fhiwa zwiliwa zwinzhisa. Huna hunwe hune huya vha na zwiliwa zwa online zwine vhafuwi vha ya kona u zwi renga vha tshi khou shumisa dzi computer na dzi founu dza ano maduvha. Hezwi zwi vha zwi tshi khou tsivhudza ndila dza vhudi dza u kona ufha zwiliwa zwine zwa vha uri zwo linganela zwi tshi khou bva kha tshileme tsha khovhe. Sa tsumbo, kha madamu ane avha uri a nnda u tshi khou fha tilapia zwiliwa ineya lemela 100-200 g i toda 3 g nga duvha, fhedzi musi yo no hula, dzothe dzi vha dzi tshi khou toda 4,5 g vha ralo vho Henk Stander.

Ndila dza u fha Zwiliwa kha Bulasi la dzi Khovhe

U fanela u dzi fha zwine zwa vha uri zwo tea. Hezwi zwi vha zwo katela na tshifhinga tshine wa fanela u dzi fha ngatsho zwiliwa nga duvha, na u kona u phadaladza kha dzothe.
U fanela u sedza kuitele kwa khovhe, musi dzi tshi khou la na musi dzi tshi fhedza u la. Sa tsumbo khulwane dzi fhiwa zwiliwa luvhili kana luraru kha duvha ngeno thukhu dzi tshi dzula dzi tshi khou la tshifhinga tshothe. U fanela u sedza maitele adzo wa lugisa arali dzi tshi kho thoma uvha na maitele ane asa vhe one. Sa tsumbo arali khovhe i tshi vho la zwituku u fhirisa u thomani.

©Louise Brodie
Unga engedza carotene, kha zwiiwa zwa rainbow trout, nahone zwi fanela u sedziwa lwa vhege dza malo uya kha dza fumi u saathu thoma u rengisa musi khovhe yo no swika minwaha ine ya nga rengiswa ngayo. Sa tsumho arali khovhe i tshi khou ya makethe nga 800 g, i fanela u wana carotene ya 400 g. Carotene i vha ina zwithu zwa zwimela khayo zwine zwa disa muvhala wa pink kha nama ya rainbow trout.
Musi madi a murky, nga maanda arali ho vha na mvula nnzhi, hu ya vha na vhulwazde vhune ha vhonala, na zwiliwa zwi fanela u fhiwa nga zwituku uri dzothe dzi vhe dzo la. Unga dzi fha zwiliwa lunzhi henefhe vhukati ha duvha.
U fanela u litsha u fhiwa zwiliwa arali dzi sa khou fhindula zwavhudi dza dovha dza fhiwa hafhu musi dzi tshikhou fhindula zwavhudi. Zwiliwa zwine dza vha dzo tou nwalewa zwone zwine zwo vha zwo xela zwi fanela u dovha hafhu zwa diswa uri kulele kwa hone ku vhe nga ngona.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe