Ndila dza u Kana Khovhe
U fana u zwiita mafhungo uri khovhe dzine dza edana dzi vha dzo dzula nga ndila ya u tevhekana nahone dza dzimiwa zwiliwa lwa maduvha maṋa kana matanu hu tsini na u kaniwa, tshinwe tshifhinga zwi fanela u fhira arali huna uri hu khou rothola, u ralo Henk Stander musi atshi khou tsivhudza wa Aquaculture: Department of Animal Sciences at Stellenbosch University. U sa dzi fha zwiliwa dzi tsini na u kaniwa zwi thusa uri thumbu dzi do vha dzi sina zwiliwa. Zwi nga si thuse kha u sa difha fhedzi na kha u kona u kalea zwavhudi musi i tshi khou vhulaiwa.U kana trout zwiitwa tshilimo musi hu tshi khou fhisa nahone zwi fanela u itwa nga matsheloni. Tilapia na catfish dzi ya kaniwa nwaha wothe.
U fanela u shavhisa u sokou dzi fara arali zwi songo tea na u thusa uri dzi songo sokou vhaisala dza xelelwa nga lukanda zwi ya kwama vhundeme hayo musi i tshi khou ya u bveledzwa.
Humane Killing of Fish
Vhathu musi vha tshi khou vhulaha khovhe, khovhe dzi nga vhulaiwa nga u shela anaesthetic kha madi thengeni la u kana, u fana na water-soluble liquid anaesthetic kha khovhe, crustacea na abalone aina tshifhinga tsha uri unga zwi humisela murahu iya shumiswa kha u ededza khovhe musi dzi tshi khou endedziwa (1 - 5 zwipida zwa million) kana kha u awela ha u kana (15 - 20 ppm). Hezwi zwi amba uri khovhe dzi anaesthetized adzi pfi na vhutungu.Nga murahu ha u kana u fanela u vhea khovhe fhasi ha 5℃ ngau dzi vala nga magwada a u rothola. Magwada haya afanela u dzula ahone musi hu tshi khou kaniwa, unga tou renga kana wa tou diitela.
U fanela u isa dzine dza vha dzo tendelwa nahone dzo kuna kha muthu ane na vha no tendelana, fhedzi zwi vha zwavhudi u tshi nga murumela thukhu dza u kona u vhona dza sambula kha nyimelo ya trout, u tshi khou itela muvhala wa khovhe. Nga murahu ha musi sambula yo no tendiwa, ndi hone hune khovhe dzothe dza do kona u iswa.
U tshi nga isa phanda, mufuwi wa dzi khovhe ufana uvha na zwikwatudzi uri akone u vhea khovhe dzine dza khou fhedza u vhulaiwa.
Ndi lini hune wa nga dzi Vhulaha
Dzi kaniwa dzi tshi khou lemela zwileme zwo fhambanaho, vha ralo vho Henk Stander, muhulwane wa zwa Aquaculture Division of Stellenbosch University.Trout di khovhe ya khalanwaha i beba nga mafheloni a khalanwaha ya Lutabvula kana mathomoni a tshilimo. Tshileme tsho linganelaho tsha yo ndi 1 kg, fhedzi mitengo nga kg i vha i tshi khou swikelela 1.2 kg - 1.3 kg. U dala ha nama zwi ya vha 80% (ho bviswa thoho na mutshila) swi ya swika 50% musi yo no tou kaliwa nga zwipida.
Tilapia na catfish dzi ya kona u beba nwaha wothe nahone dzi fanela u vhea nga dzi grade lune lwa swika luraru nga tshifhinga tshine dza vha dzi tshi khou hula ngatsho. Dzine dza vha thukhu dzi ya bviswa kha khulwane dzine dza vha khulwane dzi tou iswa kha linwe damu. Arali khovhe dzi songo vhewa nga ndila yone khulwane dzi ya kona ula khovhe thukhu vha ralo vho Henk Stander.
Tilapia dzi vhulaiwa dzo no swika kha 250 - 300 g, musi dzi tshi khou rengiswa sa khovhe yo fhelelaho. Arali i tshi khou rengiswa ivhs fillets dzi ya khathiwa dza bva zwipida na musi tshikalo tsha hone hu 0.8 kg - 1 kg.
Sharptooth catfish na yone i dzula i tshi khou hula i fanela u dzula nga u edana. Catfish dzi rengiswa nga thukhu nga thukhu tshileme tsha hone ndi 1 kg. U rengiswa ha yo vhulaiwaho ha hone aho ngo tou dala vho nga mulandu wa mitengo ine ya vha fhasi na muhumbulo munwe vho wa vha rengi vha Afrika Tshipembe.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe