Ka moo Go bunwago Dihlapi tša Meetse a Hlwekilego
Kgonthiša gore hlapi di hlaotšwe ka bogolo bja go swana pele ga puno le go bolaiša dihlapi tlala matšatši a 3 - 5 pele ga puno, ka dinako tše dingwe le nako e telele ge themperetšha ya meetse e lego fase, go fokotša tšhilo ya dijo go eletša Henk Stander molaodimogolo wa seteginiki wa Aquaculture: Department of Animal Sciences at Stellenbosch University. Go bolawa ke tlala pele ga puno go tla ntšha diteng ka mpeng. Ga se fela se tla thibela tatšo le tšhilafatšo ya dimaekropo eupša e tla netefatša pabalelo ya maphelo ye kaone le boleng ka tshepedišong ya ge di bolawa.Puno ya thraot ka tlwaelo e dirwa mo mathomong a dikgwedi tša selemo gomme e swanetše, le ge go le bjale, thoma ka pela mesong ge dithempheretšha di sa ntše di fodilego. Tilapia le hlapi ya katse di bunwa go sepela ngwaga ka moka.
Efoga go swara go go sa nyakegego ga dihlapi seo se ka hlola kgatelelo ya monagano gammogo le go hlola dihlapi go gobala le go lahla dikgapetla, ka fao e amago boleng bja ditšweletšwa.
Polao ya Botho ya Dihlapi
Dihlapi di ka bolawa ka go tlaleletša ka serobatši ka meetseng ka gare ga ditanka tša puno, tša go swana le seela sa go tologa ka meetseng serobatši sa dihlapi, seaparadikwakwa le diabalone. Ga e na nako ya go ikgogela morago gomme e ka šomišwa go robatša dihlapi go di sepetša (dikarolo 1 - 5 tše di ka milione) goba ka lebaka la ‘puno ye iketlilego’ (dikarolo tše 15 - 20 ka milione). Se se ra gore dihlapi di robaditšwe gomme ga di kwe bohloko.Morago ga puno, boloka hlapi ka fase ga 5℃ ba ka go di khupetša ka dilaga tša lehlwa goba ka seretse sa lehlwa. Lehlwa le swanetše go ba gona pele ga puno; reka lehlwa goba o dire la gago.
Sepetša ka bokaakang bjo bo nepagetšego bja dihlapi ka ditšhelong tše di hlwekilego go ya ka modiragatšing ka nako le kgweditšatši ye go dumelelanwego ka yona, eupša ke mekgwa ye mebotse ya go romela sešupo sa 50 - 80 kg sa hlapi go ya go modiragatšing go dira diteko pele ga puno ye kgolo. Sešupo sa teko se tla sekasekelwa tatso, ponagalo ya tlwaelo gomme ka lebakeng la thraot, mmala wa nama. Ke fela ka morago ga ge sešupo se dumetšwe, ke ge dihlapi ka moka di ka sepetšwago.
Godimo ga moo, molemirui wa dihlapi o swanetše go beakanyetša setšidifatši ka lebaka la polokelo ya dihlapi tša go bunwa le tše di lahlilwego ka mabakeng ao ga go sa kgonege go iša dihlapi tša go hlweka difemeng tša go diragatša.
Ge go Bunwa Dihlapi
Mehuta ya diphedi tša dihlapi tša meetse a hlwekilego e bunwa ka boima bja go fapana, gwa realo Henk Stander molaodimogolo wa sethekniki Aquaculture Division of Stellenbosch University.Thraot ke hlapi ya sehla le ditšweletšwa mafelelong a seruthwana goba mathomong a selemo. Boima bjo bo feletšego bja throat ke kilogramo e tee, eupša ditheko tše kaone di ka hwetšagala ka dikhilogeramo tše di ka bago 1,2 - 1,3 tša boima bja ye e phelago. Nama ya puno e ka ba 80% (hlogo le mala a tlošitšwe) go ka ba 50% ge e kgaotšwe ka dikarolo.
Tilapia le tšweletšwa ya hlapi ya katse go sepela ngwaga ka moka gomme e swanetše go hlaolwa ya bogolo bonnyane gararo ka nako ya sehla sa go gola. Dihlapi tše nnyane di a arogantšhwa le hlapi tše di kgolo ka tlhopho di a hlaolwa gomme dihlapi tše kgolo di a fetišetšwa go ya letamong le lengwe goba tankeng. Ge e le gore hlapi ga di se tša hlaolwa go ya ka bogolo, dihlapi tše di kgolo di tla pele, go thibela dihlapi tše nnyane go ja ka go lekanego. Se se tla feletša ka phapano ya go gola le bogolo magareng ga dihlapi tše kgolo le tše nnyane go fapafapana kudu, go hlaloša Henk.
Tilapia di bunwa ka bogolo bjo ka bago digeramo tše 250 - 300 ge di rekišwa bjalo ka hlapi ka moka. Ge tilapia e rekišwa go ba nama ya hlapi ye kgaotšwego dikarolo ka fao boima bja yona bja maleba bo swanetše go ba dikhilogeramo tše 0,8 - 1.
Hlapi ya katse ya leino le bogale le yona e na le sehla se tšwelago pele sa go tšweletša gape e hloka go hlaolwa ka bogolo go sepela bophelo bja yona ka moka. Hlapi ya katse e rekišwa fela bjalo ka dikarolo gomme boima bja maleba bja hlapi ke kilogramo e tee.
Puno ya kgwebo ya carp ye e lemaruilwego ke ye nnyane ka lebaka la ditheko tše fokolago le go hloka bareki le temogo ye mpe ka Aforika Borwa.
Translated by Lawrence Ndou