Hezwi zwithu zwine zwa nukhelela zwa ngowa dzine dza vha dzi fhasi ha mavu ndi zwithu zwine zwa dzhieliwa nntha vhukuma. Dzine dza wanala dakani vhukati ha midzi ya miri yo yaho nga u fhambana, dzi truffle dzi ya kona u kaniwa nahone dzi toda mutsho une wa vha uri wo dzika uya rothola na mavu ane avha na alkaline ane avha o limiwa nga ndila ine ya vha ya vhudi.
Ndi Mini Truffle
Truffles ndi mivhili ya mitshelo ya dzi mycorrhizal dzine dza vha uri dzi fhasi mavuni, tsini na midzi ya miri ine ya vha uri yo fhambana, u fana na muri wa oak, poplar na pine. Zwi sa fani na zwa dzinwe ngowa u fana na button (Agaricus species) dzine da hula hune dza vha dzo itelwa hone compost, hune truffle iya kona u vha na vhushaka na midzi ya miri.
Dzi truffle a dzi vhonali sa ngowa fhedzi dzi vhonala sa tshipulumbu, kana dza tou nga tombo na muvhala une wa vha buraweni ine ya vha uri yo thanya, na yo dombilelaho na muvhala mutsu.
Truffles dzi na munukhelelo wa vhudi vhukuma hune unga pfa unga ndi cheese, garlic, tshinwe tshifhinga na musk, nduhu kana mutshelo zwi tshi khou bva kha lushaka lwa hone, hoyu munukho u fembedziwa nga dzi mmbwa dzine dza vha uri dzi vha dzo tou pfumbudziwa dzi ya kona u isa mune wadzo hune ha vha na truffle.
Tshaka dza Truffle
Huna tshaka dzine dza fhira 40 dza truffle, fhedzi ndi thukhu dzine dzi ya kona u rengiswa dzinwe dzi tou vha hone fhedzi dakani. Dzine dza tou divhea vhukuma ndi ntsu na tshena, truffle ine ya vha tshena (Tuber magnatum) ine ya dovha hafhu ya divhea sa Alba truffle nahone i wanala kha vhupo ha dzina lenelo. Hei tshena zwi ya konda uri u iwane nahone ndi yone ine ya dura vhukuma kha dzi truffle dzothe.
Ine ya vhidziwa upfi winter black truffle (Tuber melanosporum) i hula u mona na lothe la Western Europe nga maanda kha vhupo ha Périgord ha France, kanzhi i vha i tshi khou vhidziwa upfi Périgord truffle. Ina munukhelelo une wa tou pfala vhukuma u fhira wa white truffle.
Dzinwe tshaka dzine dza vha uri dzi ya tavhiwa dza truffles (nga nnda ha hei ntsu na tshena) ho kateliwa Winter truffle (Tuber brumale), Summer truffle (Tuber aestivum var. aestivum), the Burgundy truffle (Tuber aestivum var. uncinatum), na Oregon black na white truffles. Hedzi mbili dza Oregon truffle dzi wanala dza dovha hafhu dza tavhiwa USA dza vha na munukhelelo wa daka hune wa vha u tshi tou nga flavour strawberry. Oregon dzi ya tanganiswa na desserts.
Kha la Afrika Tshipembe, Périgord truffle (winter black truffle) ndi yone ine ya bveledziwa nga vhunzhi, fhedzi vhunzhi ha vho rabulasi vha truffle vho dzhia tsheo kha Tuber aestivum na Tuber brumale. Aestivum ndi truffle ya tshilimo na Brumale ndi inwe ya vhuria.
Mashango ane Abveledza Truffle
Nga mulandu wa u funiwa vhukuma ha truffle, huna zwiphiri zwinzhi zwine zwa vha zwi tshi khou mona na u bveledziwa ha traffle kha shango lothe. Hu ya humbuleliwa uri Spain ndi yone ine ya bva phanda kha u bveledza truffle huna u humbuleliwa uri zwi ya swika 60 tonne (nga 2018) ha kona u tevhela Italy (30 tonnes) na France. Ubva nga 1999, truffle ya Australian truffle yo thoma u hula kha zwine zwa swika zwa France.
Vhanwe vhabveledzi vha truffle vhahulwane hu vha hokateliwa na New Zealand, Tasmania, Chile na Afrika Tshipembe.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe