U swika zwino maswiri ndi mutshelo une wa vha muhulwane une wa bveledziwa Afrika kha Tshipembe wa dzi citrus. A ya swikisa 60% ya ane avha atshi khou di bva atshi ya na kha manwe mashango. Kha hezwi, Valencia ndi yone ine ya vha khulwane ya dovha ya vha i tshi khou bva, ine ya vha na zwine zwa swika kavhili ha zwine zwa vha zwi tshi khou bveledziwa zwa maswiri a navel-ndi lunwe lushaka lwa maswiri ane avha tshi khou bveledziwa.
Sa zwe ra kovheliwa nga vha Citrus Growers Association, maswiri a Valencia aya swika 34% ya mbalo ya o fhelelaho ya 83 490 ha ya dzi citrus dzine dza vha uri dzo nwaliswa uri dzi do yakha manwe mashango nga 2018. Zwine zwa fhira 60% zwa haya maswiri o vha o tavhiwa Limpopo. Vha Eastern Cape vha ya swikisa 14% ya fhethu hune ha vha uri hu khou bveledziwa ngeno vha Western cape vha tshi swikisa 9% ya zwine zwa khou bveledziwa.
Maswiri a Navel o vha one a vhuvhili kha ane avha tshi khou bveledziwa. Aya swikisa 20% ya fhethu hothe hune ha vha uri hu khou bveledziwa. Vha Eastern Cape vha swikisa 39% ya miri hei, zwine zwa vha ita vhabveledzi vhahulwane vha Navel. Limpopo na Western Cape vha na vhuimo ha vhuvhii na ha vhurahu ha fhethu hune ha vha huhulwane hune ha khou bveledziwa hone, hune Limpopo ya swikisa 26% na Western Cape ya vha na 25%.
Navels I tshi Vhambedziwa na Valencias
Navel ina mutshelo wa vhuvhili une wa vha u tshi khou bveledzwa mathomoni, une wa vha u tshi tou nga thumbu ya muthu kana navel (zwine zwa vha zwi tshi khou elana na dzina). Maswiri a Navel o tumbuliwa Brazil nga 1820, sa vhana vha miri ya laranja selecta. Mbeu hei a i na thambo zwine zwa vha zwi tshi khou amba uri i tavhiwa nga thanda.
Valencias dzi ya difha, dza vha na lukanda lwo sekenaho na hone kanzhi dzi ya tavhanya u vhibva kha khalanwaha u fhira Navel. Dzina li vha li tshi khou bva kha dorobo ya Spinash, Valencia fhedzi holu lushaka lo vha hone ho tangana na pummelo x mandarin California, nga rabulasi wa American wa dzi citrus na mudivhi wa miri vho William Wolfskill. Maswiri naho zwo ralo avha na mbuyelo ya vhudi Spain u fhira California.
Tshaka
Nga 2018, Midknight ho vha hu lwone lushaka lwa Valencia lune lwa tavhiwa. Lu swikisa 36% ya fhethu hothe hune ha vha na Valencias. Lushaka holu lwo thoma u vhonala nga 1927 nga AP Knight, we a do fhedza lwo riniwa dzina la hone, kha tsimu ya Summerville, Addo Eastern Cape. Lushaka lu na mbuyelo, naho zwo ralo lwo vha lu sa divhei u swika nga 1970.
Valencia yo swika he ya vha ya vhuvhili kha u tavhiwa; ina zwine zwa swika 19% ya vhupo. Ngeno Delta ina dzine dza swika 16% ya fhethu hothe hune ha vha uri hu khou bveledziwa. Turkey na Bennie dzi swikisa 10% na 9% ya fhethu hune ha vha uri hu khou bveledziwa.
Palmer, Bahianinha, Cambria na Washington ho vha hu dzone tshaka dzo tavhiwaho dza Valencia nga 2018. Palmer i swikisa 18%, Bahianinha ina 14%, Cambria ina 12% na Washington ina 11% ya vhupo hothe hune ha vha uri hu khou bveledziwa.
Khalanwaha
Khalanwaha ya Valencia i thoma ubva nga Fulwana uya kha Khubvumedzi, ngeno huna uri khalanwaha ya Navel i tshi bva kha Fulwi uya kha Fulwana.
Maraga
Vhunzhi ha maswiri a Afrika Tshipembe avha atshi khou ya kha manwe mashango. Mutshelo uya ya kha u fhambana ha mashango, hune ha vha na vha European Union vhane vha vha vhatanganedzi vhahulwane nga u wana zwine zwa swika 33% ya mutshelo. Vha Middle East ndi vhone vha vhuvhili nga 2018, vhane vha vha vha tshi khou wana zwine zwa swika 19% zwa mutshelo, ha kona u tevhela South-East Asia, ine ya swikisa 18% ya mutshelo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe
Vharengisi vha Italian na vha Portuguese vha thoma u phadaladza tshaka dza mutshelo ubva southeastern China uya kha mashango a Mediterranean...