Xitori xa Kokwani xa Vupfumeri eka Rixaka ra ma

Goldie Qayiya a hlamusela ntirho wa tata wa yena tani hi xirho xo hlonipheka eka vaaki, xikan’we na vuxaka bya ndyangu na mufundhisi.

Munhu wo Hlonipheka

©Eric Miller

Tata wa mina ari munhu wohlonipheka swinene eka vaaki, hikuva ari mudyondzisi naswona u endle swotala swinene ku pfuna vaaki van’wana. Ava rhandza kuva vanyikela yan’wani ya matsavu kusuka emasin’wini yakahina eka vaaki lavanga swela, vavasati lavanga feriwa hi vavanuna emugangeni na vavasati lava vanuna vavona ava tirha ekule, kumbe vari e timayini tale Johannesburg.

U tlhele a letela vafana vale mugangeni kuva ti scouts na vanhwana kuva ti guides kutani vadyondzisa na ku cina exikolweni xa laha kaya. Nkarhi wun’wana na wun’wana loko kuva na ncino eka holo ya vaaki, akuri tatana na gramophone yakwe yosaseka ya wasi naku tshuka loyi ata nyikela vunanga.

Masiku nyana lawa yanga hundza, ndzi burisane xikanwe naku hlekelela nyana na Mandisa Mendi, un’wana wa vamanana lavanga ta eka Grandmothers Against Poverty and Aids. Na yena u kulele emugangeni waka hina naswona atsundzuka swinene hindlela leyi a rhandza ku pfulela hi matimba gramophone ya papa loko kuri na mincino.

Mufundhisi Weaver

Tatana wa mina ari murhangeri wa kereke ya laha kaya ya Anglican, St Mark's, leyi a hihanya eka yona emugangeni waka hina. Akuri yona yiri yoxe eka vanhu vale kule nale kusuhi, naswona muganga waka hina wu thyiwe vito kusuka eka yona. Wanuna wa mulungu, Rev Weaver, ari muvuri naswona arhandza kuhi vhakela akhandziye hanci ata chumayela e kerekeni.

Tatana a pfuneta Rev Weaver ku susa vanhu emunyameni, vavakombela kuva vata ekerekeni kutwa rito ra Xikwembu; xikan’we naku chucha vana vavona eka mintirho yale kaya leswaku vataya exikolweni kuya kuma dyondzo. Ava hamba vafamba famba na lokixi vavulavula na vanhu, xikanwe na vana loko va hlangana na vona.

Nkarhi hinkwawo loko Rev Weaver atile kuta chumayela e St Mark's, ata fika ekaya ka hina hi hanci yayena kutani ata tshama. U tile rosungula loko ndzahari na khume mbirhi. Ahari ntsongo no leha arina misisi yo dzwihala, wanuna wakahle, naswona andzi tsakisa swinene. Himinkarhi leyi vanhu vantima aswiva tikela ku vona mulungu hikuva valungu avanga kandziyi ema lokixini ya vantima, se aswinga tolovelekangi kuva mulungu ata a mutini.

Vanhu ava rhandza ku vutisa, 'Xana hikokwalaho ka yini mipfumelela mulungu ata etlela emutini waka nwina? Kuna hodela ya valungu hikokwalaho kayini anga yi kona ke?' Kambe Rev Weaver a rhandza ku byela tatana leswaku, 'Yena angaka anga yi e hodeleni. Ndzi lava kutinyikela eka vanhu vantima ndzi tlhela ndzi etlela emakaya ya vona.' Naswona leswi aswiri leswinene.

Xiphemu xa Ndyangu

©Eric Miller

Mufundhisi Weaver ari na kamara yayena endlwini yaka hina, kamara leri lulamisiweke kahle ringana mubedwa na makhetenisi wantshwa. Akunga etleli munhu handle ka mufundhisi, hambi leswi ata e St Mark's kan’we hi nhweti. Kamara leri ari hlayiseriwe yena ntsena.

Nkarhi hinkwawo loko a tile, tatana ata hi rhuma e vhengeleni hiti basikiri ta hina kuya xava nyama kuta tlangela hidya xikan’we na matsavu kusuka e xirhapeni. Adya na hina e kamareni ro dyela eka rona e henhla ka tafula. Lowu akuri wona nkarhi wuri woxe laha a kutirhisiwa tafula rodyela eka rona hikuva ari tirhisiwa ntsena loko kuri minkarhi yo hlawuleka.

Loko Rev Weaver angari kona, mina na vasesi wa mina ahi dyela eka ndhichi yin’we, hiyi hundzisa hirikarhi yi jika jika, naswona majaha aya dyisa sweswo nawona tani hi ndzhavuko. Loko hi heta kudya swakudya swa namadyambu, vana avata hlengeleta tindhichi vanga byeriwanga kutani vati hlantswa naku kukula rivala. Loko kulava ku totiwa pholichi e hansi, ahitayi tota kutani ku hatima.

Xikongomelo xa leswi hileswaku loko unga nyiki vana ntirho, vata famba na muganga va onha swa vanhu. Mufundhisi se ava dyondza na ririmi ra xi-Xhosa naswona loko se ata famba ari vulavula kahle ririmi leri, kambe loko hitshame e tafuleni ahi vulavula xilungu. A vulavula na hina hinkwerhu, kukatsa na vana. Arhandza vana swinene.

Endzhaku nyana, kuve yena mufundhisi loyi anga ndzi tekanisa na nuna wa mina e St Mark, se tatana anga twangi swinga tshamisekangi kuva Rev Weaver hikuva se avatoloverile valungu. Mr Groenewald, loyi ari nwinyi wa vhengele ra Deckerts Hill Trading, ari wun’wana wa vona.

Translated by Ike Ngobeni