Mihandzu leyi yintsongo yo nyanganya yi sukela eka xitshopani, yo tshuka kuya eka ya purple kuya eka ntima yitele hi swakudya nati antioxidants, naswona yi fuwile hi mbuyelo wa swa rihanyo.
E Afrika Dzonga, kuna ti cherriesto nyanganya ntsena, Prunus avium, leti humelerisiwaka, kambe leti dzungaka ti cherries, Prunus cerasus, ti tirhisiwa eka ku baka xikan’we na le ka swibakiwa, titlhela ti humelerisiwa kusuka e matikweni ya Russia, USA na Ukraine. Vuhumelerisi lebyikulu bya ti cherries leti nyanganyaka byi huma e Turkey kuringana malembe lawa yotala, kambe masiku lawa tiko ra Chile rive rona leringava mubyari nkulu wa ti cherries leti nyanganyaka emisaveni hinkwayo.
E Afrika Dzonga, kutlula hafu ya vuhumelerisi bya kwalomu ka 1 000 naku tlula ka ti ton ti xavisiwa taha tsakama tani hi mihandzu leyi dyiwaka, eka vaxavisi vale kaya nati makete, loko kwalomu ka 26% yi xaviseriwa matiko yale handle. Nhlayo yin’wana ya 8% yi tirhisiwa ku humelerisa swin’wana.
Switirhisiwa swa ti Cherry
Ehandle ka ti cherries to nyanganya leti kumekaka tani hi Grade 1 kumbe Grade 2 ya ntolovelo naswona yi pakiwa eka ti punnets taplastiki kumbe eka ti carton ta 5 kg, ti cherries titlhela ti tirhisiwa ku endla ti cherry liqueurs xikan’we nati wayeni.
Swin’wana switirhisiwa swa ti cherry swo fana nati cherry sauces, jamu, tale swikoteleni natin’wana ti cherries swa humelerisiwa e Afrika Dzonga. Leti omisiweka, tinga kandziwa kuva mapa, letinga gwitsirisiwa ti omile xikan’we na letinga mapa lawa yanga omisiwa yava tipilisi naswona swa kumeka. Kambe nkatsakanyo wati cherry (lowunga eka juzi) wu huma ematikweni mambe.
Ti cherry letinga glazed ti humelerisiwa e Ficksburg e xifundzheni xa Free State eka mamendlelo yo olova kambe ya teka nkarhi swinene. Kuya hi ndzhavuko ti cherries ta tirhisiwa, ti khiwa tinga se hundzuka totshuka. Loko ti sungula ku hundzuka to tshuka, tifanele ku cinciwa muhlovo loko swingari tano titava na swivagti loko ti funengetiwile. Ti cherries ti cinciwa muhlovo eka mpfangayiso wa metabisulphite ku ringana ntsevu wa mavhiki, ti hlawuleriwa hi voko, ti vekiwa hi mintlawa kutani susiwa maribye.
Ti cherries ta virisiwa kuringana ntlhanu wa masiku eka mahiselo ya 90°C kutani ti tshikiwa tihlangana eka mahiselo ya 50°C kuringana mavhiki yambirhi. Endzhaku ka kuswekiwa loku, chukele na swotisa muhlovo swa cheriwa. Loko tinga se pakiwa, ti cherrie leti phutseriweke tihundzisiwa eka tafula leri vevukaka ku kambisisa leswaku swicoticoti swi susiwile. Ti cherries leti phutseriweke tina ndhuma swinene eka ku baka ngopfu ngopfu himinkarhi ya paseka na khisimusi.
Kululamisiwa ka ti cherries ta xitshopani swinga avanyisiwa hi mintlawa yinharhu: glazed cherries, Maraschino xikan’we na letinga humeki nchumu leswaku tiya cheriwa exithinanini tani hi mpfanganyiso wa mihandzu. Kwalomu ka 10% ntsena wa ti cherries leti lulamisiweka ti huma laha Afrika Dzonga; letin’wana ti huma e tikweni ra Italy.
Xana Iyini ti Maraschino Cherries?
Ti Maraschino cherries ahi muxaka wati cherry kambe i muxaka wotshuka lowu vonikalaka swinene kumbe ti cherry leti lulamisiweke, titala ku tirhisiwa eka ti cocktails nale ka ti desserts, kufana na ti ice creams. Ti maraschino cherries ta mampela ti tumbuluke e ‘marasca’, tintsongo to dzunga, ta ntima leti milaka e nhoveni eti buweni ta lwandle e Croatia. A ti hlayisiwa hikuva ti lovekiwa endzeni ka liqueur leyi vuriwaka ‘Marascino’. Ti Maraschino cherries leti humelerisiwaka ku xavisiwa ati hlayisiwi hi byala, kambe swa antswa ti hlayisiwa endzeni ka mpfanganyiso wa chukele, laha ku katsiwa ka calcium swi endlaka leswaku ti cherries titiyelass.
Mbuyelo wa ti Cherry
Ti cherries titele swakudya swinene, tile hansi hiti kilojoules kambe tile henhla hi fibre, polyphenols, carotenoids, vitamin C na potassium. Polyphenols, carotenoids nati vitamins E na C swi hoxa xandla eka ti antioxidant naku susa ku pfimba loku tisiwaka hiti cherries. Mbuyelo wa vulavisisi lowu kumekeke eka kudya ti cherries hileswaku ti hunguta mavabyi lawa ya pfimbisaka kukatsa na arthritis, mavabyi lawa ya fambelanaka na misiha xikan’we na cancer. Tlhandla ka mbirhi, vulavisisi byi kume vumbhoni bya leswaku kudya ti cherry swi hlohletela mphakelo wa chukele naswona swinga hunguta mavabyi ya arthritis.
Ti cherries leti nyanganyaka tile henhla hiti antioxidants ngopfu ngopfu eka leti dzungaka, letingana nhlayo leyi fanaka ya chukele tani hiti cherries leti nyanganyaka. Leti dzungaka tina nantswo lowu dzungaka swinene wati phytochemicals naswona tina nhlayo yale henhla yati antioxidant.
E handle ka ti antioxidants, ti cherries hitona tiri toxe leti phakelaka melatonin, leyi kunga hormone leyi lawulaka ku pfuka ka miri wa munhu xikan’we naku etlela.
Tiva leswi:
Vuxokoxoko lebyi i byaku dyondzisa naswona xikongomelo xa vuxokoxoko lebyi iku lemukisa ntsena naswona byingaka byinga tekiwi tani hi switasundzuxo swa vutshunguri. Vuxokoxoko lebyi abyi endleriwangi ku teka ndzhawu ya switsundzuxo swa vutshunguri kumbe vutshunguri lebyi phakeriwaka hi mutivi wa swa rihanyo.
Translated by Ike Ngobeni