Sangiovese

© Vititec

Nhlamuselo

Xibyariwa lexikulu xa Tuscany e Italy laha wayeni ya ndhuma ya Chianti wyi endliwaka kona. Sangiovese akuri xin’wana xa swikhedzakhedzani nkulu lexikumekaka eka wayeni leyi, lexi vonakaka hikwalaho ka bodlhela ra xirhendzevutani ritlhela riphutseriwa enon’weni.
Lawa i madiriva yakhale swinene lawa yakumekaka nale ka matsalwa yaxi Italian yava 1590 naswona sweswi se yabyariwa nale US, Argentina nale Australia laha kungana swimilani swintsongo e Afrika Dzonga. Sangiovese i ndyangu lowukulu swinene.

Ntumbuluko

Italy

Mavito Yan’wana

Sangiovese yina kutlula khume ra tinxaka naswona kwalomu ka vamavizweni va 86 vatala ku hlamusela muxak wun’we. Mavito lawa yotala ya tatisa xiyimo xin’wana xa ‘Sangiovese’ xikombiso ‘dolce’ kumbe ‘grosso’. Yitlhela yitiviwa tani hi Brunello, Lambrusco and Chiantino, kambe laha Afrika Dzonga kutirhisiwa ntsena Sangiovese.

Vuhumelerisi e Afrika Dzonga

Sangiovese aku hleketiwa leswaku yitivisiwile laha Afrika Dzonga hi malembe yava 1970’s, kambe matsalwa ya (2016)ya komba leswaku madiriva lawa yak hale yasungule kubyariwa emasin’wini e purasini ra Boplaas hi lembe ra 1982. E Afrika Dzonga kuna ntsena, 69 ha ta Sangiovese leyi byariweke. Muxaka lowu humelerisaka wayeni ya khwalithi wusungule kuva kona hi lembe ra 1991.

Tindzhawu ta Vuhumelerisi

Minsinya yotala ya Sangiovese leyinga byariwa yikumeka e Stellenbosch (26ha), Swartland (19ha).

Ku Kula

Sangiovese yi hluphiwa ngopfu hi terroir naswona yikota ku kondelela tinxaka ta misava yohambana hambana, kambe yitsakela misava yovevuka eka tindzhawu letingana maxelo yo kufumela. Yitikeriwa ngopfu kuva yivupfisa mihandzu eka tindzhawu letinga na maganga lawakulu – kutlula 1500ft. Kuva nsinya wuri na marhavi yotala swiendla leswaku madiriva yakona yava na acid yotala swinene kumbe mihandzu yakona yinga vupfi.
Loko ku mila matluka eka marhavi loko kahaku hela xixika swinedla leswaku nsinya walowo wuvaviseka. Nsinya lowu wa, Sangiovese wavuyeriwa loko wu hungutiwa marhavi hi ximumu leswi endlaka leswaku wuhumesa khwalithi no hunguta botrytis. Wutlhela wukota no kokova ehansi loko wukurile kambe kuva marhavi ya seketeriwa swipfuna swinene leswaku wukula kahle.

Ku Vupfa

Madiriva ya Sangiovese ya vupfa hiku nonoka swinene naswona ntshovelo wuva kona se kuri khale hi nguva yantshovelo.

Matluka

Matluka ya wona aya kulangi ngopfu, yangava na swiave swinharhu kumbe ntlhanu.

Mihandzu

Mihandzu ya wona yile xikarhi, yiva xirhendzevutani kuya eka oval yitlhela yiva na nhlonge leyi sirhelekeke. Kukula ka xichocho xa Sangiovese swihambana kuya hi muxaka lowunga tirhisiwa.

Switsotswana na Mavabyi

Sangiovese yitikomba yikondzelela kantsongo eka downy mildew naswona yikarhatiwa swinene hi powdery mildew na botrytis.

Kutirhisiwa

Laha Afrika Dzonga, Sangiovese yitirhisiwa ku endla tiwayeni toka tinga nyanganyi totshuka. Madiriva yakona yatalele hi acid naswona yana muhlovo wovonikela swinene kambe sweswi kuna maendlelo lawa yakulaka swinene yo humelerisa muxaka wun’we wa wayeni. Tiwayeni tin’wana ta kahle leti yinga katsweriwaka nayona i Cabernet Sauvignon (xivumbeko na muhlovo) na Merlot (kuvevuka).

Nantswo/Nuhelo

Wayeni ya kahle ya Sangiovese yikomba levele yakahle ya acid na xivumbeko lexingana nantswo wati cherries nati plums kuya eka dzovo. Yin’wana minantswo leyinga kumeka yikatsa fole, cinnamon na truffles xikan’we nati mulberries. Loko Sangiovese yahari yintsongo yikombeta cherry ya furexe, no dzungela nyana eka leyi hetisisiweke.

Translated by Ike Ngobeni