Nhlayiso wa Vurimi na Kuhumelerisa Tindzoho

© Glenneis Kriel

Kukula ka kulemukisiwa ehenhla ka nkokwa wa misava leyi hanyeke kahle swi endle leswaku kuva na kutlakuka eka nhlayo ya van’wamapurasi lava tirhisaka maendlelo ya nhlayiso wa vufuwi. Maendlelo lawa ya akiwe ehenhla ka tiphuhpu tinharhu, kunga ku pfuxetiwa ka misava, swimilani swo engetelela xikan’we na kucinca cinciwa ka swimilani.

Ku Pfuxetiwa ka Misava

©Glenneis Kriel
Nhlayiso wa kupfuxetiwa ka misava switisiwe kusuka e USA hi xiyimo xale henhla kusukela kwalomuya kava 1970s naswona kusukela kwalano swihangalaka kuya eka matiko yan’wana, kukatsa na Afrika Dzonga. Eka ku pfuxetiwa ka ntolovelo ka misava, misava ya rimiwa, disked kumbe ripped, leswi kavanyetaka xivumbeko xa misava naswona kuya hinkarhi swiendla leswaku misava yi hunguteka xikan’we naku khukhuriwa. Switlhela swiva na xiave xobiha eka makhomelo ya mati ya misava naswona swifambelanisiwa na nkavanyeto wa swilo leswi vuyerisaka misava.
Ku pfuxetiwa ka ndzhavuko, misava ayi kavanyetiwi ngopfu. Hinkarhi wo byala, kuna maendlelo yo hlawuleka laha vabyari va rimaka ndzhawu leyi lulamiseriwaka ku byala ntsena naswona kuya hi vuenti lebyi lavekaka. Ku byala naku nonisa misava swinga endliwa hinkarhi wun’we.
Ku papalata nkhukhulo, van’wamapurasi lavanga tiyimisela va teka magoza yo engetelela kutani vatirhisa thekinoloji ya GPS ku tiyisisa leswaku switirhisiwa hinkwaswo leswi tirhisiwaka hinkarhi wa vuhumelerisi, switala ku famba eka ndzhawu yin’we na misava. Kuka kunga rimiwi misava i ndlela yin’wana ya nhlayiso wa misava, laha kunga ndzhawu yintsongo yi ceriwaka kutani ku cheriwa mbewu na manyoro.

Swimilani swo Engetelela

©Roger de la Harpe
Van’wamapurasi eka nkarhi lowunga hundza ava hisa nhova endzhaku ka ntshovelo kuva va herisa nhova. Van’wamapurasi van’wani ava hisi nhova kambe vatshika masalela ya swimilani eka misava, maendlelo lawa ya vuriwaka stubble retention. Stubble retention yina mimbuyelo yotalaha. Swinga:
Mimoya na nkhukhulo wa mati.
Ku engeteleleka ma kunghena ka mati emisaveni xikan’we na vuswikoti byo khoma mati hi misava.
Ku hunguta ku haha ka mati emisaveni.
Swi engetelela swakudya eka misava.
Nsirhelelo wa leswi hanyaka emisaveni eka maxelo yo tika.
Yitirha tani hi vutumbelo na swakudya eka leswi hanyaka emisaveni.

Ku Cinca Cinciwa ka Swimilani

Ematshan’weni yaku byala muxaka wun’we wa swimilani lembe rin’wana na rin’wana eka xiphemu xin’we xa misava, maendlelo yo hlayisa misava yaku cinca cinca swibyariwa yanga tirha. Vata langutisisa swimilani swohambana hambana leswinga lulamela kuhumelerisiwa eka tindzhawu leti kutani swi cinca cinciwa.
E xifundzheni xa Western Cape, tani hi xikombiso, swibyariwa swofana na koroni, canola, barley, lupines, medics na lucerne i swikombiso swa swibyariwa leswinga nghenisiwaka eka ku cinciwa loku ka swimilani. Mhaka nkulu ahiku byala swimilani swa ndyangu wun’we eka misava yin’we kutlula malembe yambirhi. Maendlelo lawa ya fanele ku langutisiwa tani hi ndlela ya vulawuri kuringeta ku pfuneta. Van’wamapurasi vanga ya tekelela loko swilaveka, xikombiso hi loko kuva na nhova kumbe kuva na mavabyi.
Xikongomelo xaku cinca cinciwa ka swimilani iku sivela ku khomelela ka mavabyi eka misava loku fambelananka naku byala swibyariwa leswi fanaka. Switsotswani leswi hanyaka xikan’we na mavabyi lawa ya fambelanaka na swibyariwa swokarhi, leswivulaka leswaku loko wobyala ntsena swibyariwa leswi mavabyi yata khomelela. Hiku byala swin’wana, switsotswana leswi hanyaka swita tshama swingari na swakudya, leswingata endla leswaku swihunguteka.
Ku cinca cinciwa ka swimilani swipfumelela van’wamapurasi kuva va tirhisa switirhisiwa swotala swodlaya mitsembyani leswaku kungavi na nhova, leswi ekuheteleleni swi pfunetaka kuva swisivela kuva mirhi yo dlaya mitsembyani yinga tirhi. Mirhi yo dlaya byasi, tani hi xikombiso, yingaka yinga tirhisiwi loko ku byariwe koroni. Hikuva yita dlaya na koroni, kambe yinga tirhisiwa loko ku byariwe swibyariwa swa matluka lawa yakulu. Switlhela swifana namirhi leyi dlayaka swimilani swa matluka lawakulu. Yingaka yinga tirhisiwi loko ku byariwe swimilani swa matluka lawakulu kambe yinga tirhisiwa loko kubyariwe koroni.
Loko kutirhisiwa mirhi leyi dlayaka mitsembyani tiyisisa leswaku u landzelela swiletelo kutani u cinca cinca switirhisiwa leswingana swokarhi kutiyisisa leswaku aswi toloveli mirhi leyi.

Translated by Ike Ngobeni