Manyoro ya Swikowa

©Marinda Louw

Manyoro I xiphemu xa vurimi bya swikowa. Xivumbeko na khwalithi ya manyoro swina xiave eka khwalithi ya ntshovelo wa swibyariwa swa swikowa. Swina nkoka leswaku khwalithi ya manyoro yitshama yirikarhi yi fana, hambi swiritano, ku tshama ukarhi u humelerisa khwalithi yale henhla ya manyoro swa karhata naswona swilava ntokoto. 

E Afrika Dzonga, van’wamapurasi votala va swikowa vati endlela manyoro hi voxe. E Europe na matiko yan’wana, kutirhisiwa switirhisiwa swikulu swo hlawuleka ku endla manyoro ya varimi va swikowa.

Ndlela yo Endla Manyoro ya Swikowa

©Marinda Louw

Khwalithi ya kahle ya manyoro yina nkoka eka kukula ka swikowa naswona ya fanele kuva na swichela chelani swa kahle kukatsa naku khomiwa kahle kusukela eku sunguleni. Kuna maendlelo yotala swinene ya manyoro xikan’we na minongonoko kuya hi switirhisiwa leswi kumekaka eka purasi. Laha hansi i xikombiso. 

E Afrika Dzonga, manyoro ya swikowa ya endliwa hi tinhlanga ta koroni, vulongo bya tihuku na mati. Gypsum ya cheriwa ku antswisa xivumbeko, yi tiyisa pH naku pfuneta ku humesa ammonia eka manyoro.

Formula ya ntolovelo i 1 000 kg ya tinhlanga (leti tsakamaka 15%), 800 kg vulongo bya tihuku (byi tsakama 40%, nitrogen 4%) na 85 kg gypsum.

Tinhlanga titsakamisiwa kuringana ntlhanu kuya eka ntsevu wa masiku, kutani titshoveleriwa kutani tikatsiwa na manyoro. Endzhaku ko hlengeleta eka ti windrows kutani tindlariwa masiku nyana, manyoro lawanga sala ya cheriwa.

Ndlela yo endla manyoro yikatsa kukatsiwa ka swichelachelani, ku andlariwa naku cheriwa mati kuva maendlelo yata sungula. Loko ku endliwa ka manyoro swiya emahlweni, mahiselo ya tlakuka kuya eka 70℃.

Endzhaku ka kwalomu ka mavhiki yanharhu, manyoro yava pasteurised naswona hinkarhi lowu, nitrogen yi cinciwa yiva ti protein leti hundzukaka mphakelo wa swakudya eka ti spores ta swikowa kuva swimila kona. 

Loko manyoro ya lulamile, ya cheriwa eka ti xelufu kumbe swi sakani loko yangase katsiwa na mushroom spawn.

Manyoro ya Swikowa Lawa ya Tirheke

Endzhaku ka ntshovelo, laha ku byaleriwaka ka sawutisiwa hi steam kutani ku susiwa manyoro lawa ya tirheke kusuka e purasini. Manyoro lawa ya tirheke yana ndhuma swinene exirhapeni kambe ku hlohleteriwa kuva ku cheriwa manyoro nakambe ku endlela leswaku kutava naku biola ka swilo. Manyoro ya swikowa yanga chela organic matter eka misava ku engetelela vuswikoti byo khoma mati xikan’we naku phakela swakudya eka ti soil microbes. Leswi swita pfulela swakudya leswinga eka manyoro.

Translated by Ike Ngobeni