Ku Byala Butternut

© Louise Brodie

Ku Byala

Yi byariwa kusuka eka mbewu.

Mabyalelo

Mbewu yibyariwa hi mavoko kumbe hi muchini wobyala. Mbewu ya butternut yibyariwa emisaveni leyinga lulamisiwa ya mintila. Mbewu yibyariwa eka 2.5 cm kuya eka 3 cm hiku enta. Eka matlhelo hinkwawo yobyala, byala timbewu timbirhi eka 10 cm hiku hambana kutiyisisa leswaku ndzhawu yiva yifunengetekile. Loko kuri na mbewu yotala ya butternut yinga susiwa kutani yibyariwa eka ndzhawu yin’wana mbewu yinga milaka kona. Leyinga tiya yinga hlayisiwa.

Xipesi

Swimilani swifanele kubyariwa eka xipesi lexinga 30 cm kuya eka 40 cm hiku hambana eka mintila leyinga eka xipesi xa 120 cm hiku hambana. Leswi swile exikarhi ka 20 000 na 30 000 wa swimilani swati butternut hi hectare.

Nkarhi wo Byala

Butternuts i matsavu lawa yatsakela maxelo yokufumela, leswi endlaka leswaku kubyala swiendliwa ekusunguleni ka ximun’wana kuya eka ximumu. eAfrika Dzonga kusungula kubyariwa hi August laha maxelo yasungulaka ku tlakuka endzhaku ka xixika. Eka tindzhawu letingana khombo ra gwitsi xikan’we na mahiselo yale hansi swinene, kubyala swinga sungula hi September. Ku byala swinga hundzisiwa kuya fikela emasunguleni ya December loko mahiselo yale xikarhi ka ximumu yanga tshami yari ehenhla ka 35°C.

Nkarhi wo Kula

Nkarhi wo kula ka Butternut hintolovelo wule exikarhi ka 12 na 15 wa mavhiki kusukela eku byariweni ka mbewu kuya fika loko ti butternut tilulamele ntshovelo.

Ku Nonisa

Sungula kululamisela misava leyi ungata byalela eka yona kuringana nhweti loko unga se byala. Loko misava yilava ku cheriwa manyoro, sungula hiku chela kwalomu ka 20 m³ kuya eka 30 m³ wa manyoro hi hectare kutani ya rimeriwa eka misava yale henhla leyi ringanaka 300 mm. Misava kutani yitshikiwa yitshamiseka na manyoro ya yona kutani kululamisiwa mintila yobyalela kona.
Loko mbewu yimirile naswona swimilani leswintsongo swimirile, kutani unga chela exikarhi ka 400 na 600 kilograms ya 2:3:4 (30) hi hectare eka mintila ya swimilani. Ku cheriwa rohetelela ka nitrogen hi xivumbeko xa 250 kilograms ya LAN (Limestone Ammonium Nitrate) swifanele ku endliwa kwalomu ka 5 kuya eka 6 wa mavhiki endzhaku kobyariwa kuva swita pfuneta eka kuvumbeka ka mihandzu yakona loko se yisungule kuva kona.

Ku Cheleta

Butternut yina timintsu to enta swinene laha tinwana timintsu timilaka kuringana mitara yin’we kuya ehansi loko misava yakona yiri kahle kutani yilulamisiwe kahle naswona yiringanerile laha swiendla leswaku swiolova kuva swimilani swihanya xikan’we na ntshikelelo wa ndzhongo, hambiswiritano swina nkoka kutiyisisa leswaku misava yitshama yirikarhi yitsakama. Cheleta exikarhi ka 25 mm na 35 mm hi vhiki hinkarhi waku byala. Mati yoringanela eka timintsu yakahle leswaku kutava na mabilomu xikanwe na mihandzu.

Translated by Ike Ngobeni