ya-Butternut

© Louise Brodie
Vito ra xi science: Cucurbita Moschata
Vito rantolovelo: Butternut

Nhlamuselo ya Ximilani

Butternuts yiwela eka ndyangu wa cucurbit wa matsavu. Yan’wana eka ndyangu wa cucurbits yikatsa marrows, cucumbers na pumpkins. Yimila yinava ehansi emisaveni naswona tshindi na marhavi yakona swimila swinava switata ndzhawu. Swimilani swina matluka lawa yangana xivumbeko xa mbilu. Ximilani lexi xi monoecious, leswivulaka leswaku mabilomu hinkwawo ya xinuna nay a xisati ya huma eka ximilani xin’we.
Mabilomu ya xisati ya humesa mihandzu leyikulu kutlula leyi humaka eka mabilomu ya xinuna hikuva lawa ya xinuna aya humesi mihandzu. Mihandzu yakona yina xivumbeko xa cylinder lexi kukumukaka le hansi laha kunga kona kukumekaka mbewu kona.

Switirhisiwa

Butternut yi dyiwa loko yi swekiwile, yivirisiwile kumbe ku endliwa supu kumbe yi cheriwa e bodheleni kumbe xikotela. Butternut yina swakudya swakahle naswona yifuwile hi Calcium, Vitamin A, C na E. Matluka na mabilomu naswona swadyiwa tani hi matsavu switetani kumbe swikatsiwa na yanwana matsavu kumbe ti proteins.

Swilaveko swa Misava na Ndzulamiso

Butternut, tani hi leswin’wana swirho swa ndyangu wati cucurbits, swirhandza misava ya sandy loam kuya eka loam leyi tswongaka swinene mati naswona yingana nhlayo yale henhla ya swakudya. Misava yifanele kuva na pH leyinga exikarhi ka 6 na 6.8. Loko misava yitele ngopfu acid, katsa lime eka misava yoleyo loko kunga se byariwa ensin’wnini.
Sungula kululamisa misava 6 wa mavhiki loko kungase sungula ku byariwa. Loko kuri na magavadi emisaveni, swa hlohleteriwa leswaku masimu ya rimiwa kahle ku fayeleriwa maguvadi. Loko swakudya swa misava kumbe lime swilaveka kutani engetela lime, compost kumbe manyoro kutani swihaxiwa emasin’wini laha swingata rimeriwa ehansi ka misava. Misava yifanele kurimiwa kufika eka vuenti bya kwalomu ka 300 mm kuya eka 400 mm leswaku kuta katseka manyoro na lime. Swikahle leswaku kurimiwa kambirhi leswaku manyoro yata nghenelela kahle emisaveni.
Ku rimeriwa ravumbirhi swifanele kuva swiendliwa hi ndlela yin’wana yo hambana na leyo sungula. Tirhisa hariki leswaku yita fayelela maguvadi naku levela misava. Leswi swipfuneta kususa na nhova yin’wana leyingavaaka yisele emasin’wini. Masiku nyana loko kunga se byariwa, masimu yanga tirhiseriwa hariki nakambe kubasisa nhova leyingavaka yi mirile xikan’we naku lulamisa misava. Endzhaku ka sweswo mintila ya laha kufaneleke ku byariwa kona swimilani kufanele kululamisiwa naku endla ti beds laha mbewu ya butternut yingata byariwa kona.

Maxelo

Butternut i ximilani lexi rhandzaka maxelo yokufumela, se ku byala swiendliwa hi ximun’wana nale masunguleni ya tinhweti ta ximumu. eAfrika Dzonga leswi swiendliwa hi August kuya eka December. Ximilani lexi xi chava swinene gwitsi xikan’we na minkarhi yoleha na mahiselo lawa yanga ehansi ka 4°C yanga dlaya swimilani. Ntsena loko kukula ka ximilani xa butternut xinga hlangani ngopfu na masiku yotala ya mahiselo lawa yanga e henhla ka 35°C (leswi swi engetelela mabilomu ya xinuna lawa yanga tswaleki mihandzu) kumbe maxelo yale hansi ka 12°C (leswi swinonokisa kukula kumbe ku swiyimisa), ximilani xa butternut xinga byariwa kusukela emasunguleni ya July kuya fika emahelweni ya February.
Mahiselo ya kahle yakuva mbewu yimila hiloko yari eka 20°C kuya eka 30°C naswona mahiselo ya kahle swinene hiloko yari eka 22°C kuya eka 32°C exikarhi ka siku na mahiselo ya namadyambu lawa yangariki ehansi ka 16°C.

Swibyariwa

Apollo, Arela, Atlas, Carmela, Cosmos, Pilgrim, Pluto, Sheba, Titan, na Waltham ya masungulo eka tinxaka ta ti butternut. Kutlhela kuva na tinxaka tintshwa tofana na Barbara leti nghenaka e makete.

Translated by Ike Ngobeni